آرشیو دوشنبه ۲۹ بهمن ۱۳۹۷، شماره ۴۵۴۹
باشگاه اقتصاددانان
۲۹
پرسش امروز

آینده سرمایه داری

احسان آذری نیا

حدود سه دهه پیش یعنی زمان برچیده شدن دیوار برلین، به ظاهر کاپیتالیسم بر کمونیسم پیروز شد و سوسیالیسم به تاریخ پیوست. در این سال ها احزاب چپگرا دیگر سخنی از اصول سوسیالیستی به زبان نمی آوردند و از آزادی اقتصادی، بازار آزاد و رقابت ستایش می کردند. اما اخیرا تحولاتی در برخی کشورها رخ داده که نشان دهنده توجه دوباره مردم به سوسیالیسم است. درباره علل این تحول دیدگاه های مختلفی مطرح شده، اما این باور وجود دارد که نقایص کاپیتالیسم سبب شده، سیستم سوسیالیسم که منتقد آن است جذابیت پیدا کند.

کاپیتالیسم مانند هر سیستم دیگری دارای نقایصی است که باید به موقع شناسایی و رفع شود اما در سه دهه اخیر احزاب حاکم در کشورهای کاپیتالیستی به این نقایص توجه نکرده اند و اکنون شاهد تاثیرگذاری این نقایص بر زندگی مردم و نارضایتی آنها هستند. قبل از فروپاشی بلوک شرق، احزاب یاد شده برای جلوگیری از تمایل مردم به سوسیالیسم انواع برنامه های اجتماعی را برای افزایش رفاه مردم اجرا می کردند و هدف شان سازگار کردن کاپیتالیسم با خواست رای دهندگان بود. اما در سه دهه اخیر، از میان رفتن رقیب سبب شده احزاب یاد شده در این مسیر حرکت نکنند زیرا دیگر انگیزه ای برای راضی نگه داشتن رای دهندگان وجود نداشته است. آنها تصور می کرده اند، مردم جایی برای رفتن ندارند.

اما توجه دوباره مردم به سوسیالیسم و پوپولیسم اشتباه بودن این تصور را عیان کرده است. اکنون انحراف هایی در اصول کاپیتالیسم مشاهده می شود که اگر رفع نشود، آینده این سیستم در خطر است. همچنین باورهای اشتباهی درباره کاپیتالیسم وجود دارد که باید رفع شود. در مطالب حاضر به باورهای اشتباه درباره کاپیتالیسم، خطراتی که این سیستم را تهدید می کند، استدلال هایی که درباره برتری کاپیتالیسم بر سوسیالیسم مطرح است و اقداماتی که باید برای اصلاح ساختارهای اقتصادی و اجتماعی کاپیتالیستی انجام شود اشاره شده است.