آرشیو چهارشنبه ۱ اسفند ۱۳۹۷، شماره ۴۵۵۱
تاریخ و اقتصاد
۳۰

گاهشمار

آیین نامه باستانی مدیریت

دکتر ایرج جهانگیر سهراب جی تاراپور، محقق هندی بیستم فوریه 1932 در شهر بمبئی «آیین مدیریت و نامه نگاری دولتی ایران» در دوران ساسانیان را از روی یک نسخه اصل بازنویسی و منتشر کرد. این آیین نامه اداری در دوران سلطنت انوشیروان ساسانی برای مقامات دولتی ارسال شده و آنها ملزم به رعایت مفادش بوده اند. در این آیین نامه کهن، به مقامات دولتی و کارمندان سازمان های عمومی تاکید شده که در گزارش ها و نامه های اداری از تعارفات معمول دست بردارند، ملاحظات را کنار بگذارند، روشن بنویسند، لفاظی نکنند و توجه داشته باشند که اگر گزارش خلاف واقع بدهند به سختی مجازات خواهند شد.

قسمت بیشتر این آیین نامه مربوط به چگونگی مدیریت است و درآن، روی لزوم بازرسی و تشویق و تنبیه کارمندان و توجه به نظر آنان تاکید شده است. رشوه گیری در این آیین نامه خطرناک ترین خیانت به کشور و مردم به حساب آمده که مجازات سنگین و محرومیت خواهد داشت. از نکات جالب این آیین نامه که نهایت پیشرفته بودن ایران عهد باستان در دانش اداری را منعکس می کند؛ ضابطه دادن نمره منفی به مدیران و کارمندانی است که در انجام وظیفه سهل انگاری و قصور کنند که رسیدن نمرات منفی به حد نصاب باعث برکناری مدیر یا کارمند می شد.

پایان حکومت عباسی

بیستم فوریه 1258م. هفت روز پس از تصرف بغداد از سوی نیروهای نظامی هلاکوخان، ایلخان مغولی ایران و قتل عام ساکنان آن، معتصم بالله (ابواحمد عبدالله) آخرین خلیفه عباسی کشته شد و خلافت عباسیان برای همیشه پایان یافت.

هلاکوخان، نماینده ای را نزد خلیفه در بغداد فرستاد و از او خواست که تسلیم شود و خود یا وزیرش به نزد او بیایند، اما معتصم اعتنایی نکرد؛ از این رو هلاکوخان دستور به محاصره بغداد داد، مغولان وارد شهر شدند و آن شهر را ویران کردند و بسیاری را کشتند. بالاخره شهر تصرف شد و خلیفه با نزدیکانش 29 بهمن سال636 ش. تسلیم شدند. افسانه های بسیاری در مورد قتل معتصم وجود دارد. مانند اینکه؛ مغولان از کشتن خلفا بیم داشتند، و به همین دلیل او را نمدمال کردند، سپس با اسبان بر او تاختند تا کشته شد. براساس سفرنامه مارکوپولو، هلاکوخان او را در اتاقی بدون آب و غذا زندانی کرد و او را مجبور به خوردن طلاهایی کرد که انبار کرده بود. براساس دیگر روایات او را در زیر کاشی های قصر، زنده دفن کردند.

شوپنهاور، فیلسوف اراده و تصور

آرتور شوپنهاور، فیلسوف بزرگ آلمانی- لهستانی بیستم فوریه 1788 به دنیا آمد.

تفکرات او تاثیری بسزا بر فلاسفه قرن نوزدهم و بیستم از جمله نیچه و ویتگنشتاین و فروید و… داشته است. از جمله آثار مهم او می توان به «جهان همچون اراده و تصور»، «هنر همیشه بر حق بودن» اشاره کرد. آرتور شوپنهاور به تاثیر از شغلش که بازرگانی بوده توصیفاتش نیز حال وهوای داد وستد دارد. او می نویسد: «زندگی دادوستدی است که هزینه ها را جبران نمی کند.»