بسیاری از مسائل بنیادین و ریشه ای دین، حتی برای کسانی که سال های متمادی در حوزه فعالیت داشته اند، حل نشده است و جواب کامل و روشنی برای آن نیافته اند، اولین جرقه های تفکر درباره دین و معارف دین و اصلا اینکه چرا ما باید دین داشته باشیم، از همان مجالس عزاداری اباعبدالله (ع) شکل گرفت. هر چند شاید این مجالس خیلی ساده بوده و حدیثی خوانده شده و گریزی به کربلا زده شده و روضه ای خوانده می شد، اما همان مطالب سبب شد تا به فکر بیفتیم و ببینیم دین چیست؟ این مجالس به انسان ها می آموزد که باید به اموری معتقد باشند و بر اساس این اعتقادات رفتارهایی در پیش بگیرند.

اینکه فایده دین چیست؟ به این پرسش کمتر پرداخته شده و کمتر پاسخ صحیح و قانع کننده ای به آن داده شده است. شاید تا چند ده سال پیش چنین بحث هایی خیلی مطرح نبود؛ حتی یکی از معروف ترین منبری های کشور وقتی قبل از انقلاب در قم منبر می رفت و در مورد فواید دین سخن می گفت، نهایت فایده ای که برای دینداری ذکر می کرد این بود که دینداری سبب می شود که فساد در جامعه کم شود و امنیت و آرامش به جامعه بازگردد.

هرچند کم شدن مفاسد و ایجاد امنیت، از لوازم دینداری جامعه است، اما فایده دین فقط این نیست. اگر به این پاسخ به دقت بنگریم متوجه می شویم که حتی در تفسیر دین و بیان فایده برای آن نیز، زندگی دنیوی خود را اصل قرار داده ایم و می گوییم دین برای این است که در دنیا راحت تر باشیم و وضع مادی مان مطلوب تر باشد! آیا آمدن 124 هزار پیامبر و زحمات آنها، شهادت اهل بیت و سیدالشهدا (علیهم السلام) با آن وضع و روی کار آمدن انقلاب اسلامی با این همه شهید، همه برای این بوده است که ما زندگی راحت تری داشته باشیم؟!

اگر فایده دین، امنیت و عدم فساد در دنیا باشد که می توان آنها را به وسیله ابزار و امکانات امروزی، تا حد زیادی تامین کرد و افراد را تحت کنترل قرار داد؛ همان گونه که در برخی کشورها برای نظارت و کنترل انسان ها از این امکانات استفاده می شود!

بسیاری از کجروی ها ،انحرافات و برخی از دسته بندی های سیاسی، ریشه در همین مسائل بنیادین دارد که هنوز حل نشده است.

مهم ترین مسئله زندگی ما و همه دینداران همین است که چرا دین داریم؟ فایده دین چیست؟ قرار است به کجا برسیم؟ در واقع بازگشت این سوال ها به این است که خداوند چرا ما را خلق کرده است؛ برای پاسخ به این سوال به دو روش می توان اقدام کرد؛ اول اینکه از خود شروع کنیم و استعدادها و تفاوت های خود با دیگر مخلوقات را ببینیم و دریابیم که به کجا می توانیم برسیم. راه دیگر این است که به خدا مراجعه کنیم و ببینیم چه هدفی از خلقت ما داشته است. بالاخره حکیم، کار بیهوده نمی کند؛ بنابراین باید ببینیم از خلقت ما چه هدفی داشته و ما هم به همان سمت حرکت کنیم. آیا راهی بهتر از این وجود دارد که از سازنده و آفریننده حکیم سوال کنیم که هدفش از خلقت ما چه بوده است؟ !

مهم ترین مسئله ای که روحانیت باید درباره آن کار کند، مسائل بنیادین است؛ چون حل این مسائل، محوری ترین و بنیادی ترین سوالات زندگی انسان را پاسخ می دهد و بر اساس آن، بینش ها و رفتارهای دیگر بنا می شود. ما وظیفه داریم دست کم برای خودمان و دیگران روشن کنیم که دین چه فایده ای دارد و اگر دین نداشته باشیم، چه می شود؟ البته بازگشت همه این پرسش ها به این است که اصلا چرا خلق شدیم؟

بنده به عنوان پدرپیر شما به شما توصیه می کنم که فکری برای حل این پرسش بنیادین و اساسی و گرفتن پاسخی قانع کننده برای آن بکنید؛ هم برای خودتان مفید است و هم برای جامعه تان؛ حتی جوامع غیر اسلامی نیز به عنوان یک اکتشاف عظیم و مهم از آن استقبال خواهند کرد. بنده سفرهای مختلفی داشته ام و بسیار یهودیان، مسیحیان و حتی بت پرستانی دیده ام که نهاد پاکی دارند و به دنبال شناخت حقیقت هستند. روشن است که اگر این مسئله درست حل و تبیین شود، راه گشای بسیاری از حقیقت جویان عالم خواهد بود.

البته منابع تحقیق درباره این امر در دسترس ما قرار دارد که همان قرآن و سنت است؛ اما باید استخراج شود و به گونه ای تبیین شود که براحتی قابل درک و هضم برای دیگران باشد.

اعتقادات و پرسش های بنیادین به منزله ریشه است و آموزه های و معارف دیگر دین مانند ساقه و ثمره درخت دین هستند،اگر ریشه صحیح و سالم باشد، امیدی به ثمره دادن درخت است، اما درختی که ریشه ندارد، استحکامی ندارد و با یک تندباد، همه آن فرو می ریزد.

باید برای پاسخ به این پرسش شروع کنیم و در جمع های خودمان این مسئله را محور قرار دهیم؛ اگر کتاب هایی در این زمینه تالیف شده و می تواند راهنمای ما باشد، مطالعه کرده تا به پاسخ قانع کننده برسیم که در وهله اول برای خودمان و در وهله بعد برای مومنان دیگر و دنیا مفید خواهد بود.

زلال بصیرت روزهای پنج شنبه منتشر می شود.