آرشیو سه‌شنبه ۷ اسفند ۱۳۹۷، شماره ۴۵۵۶
تاریخ و اقتصاد
۳۰
واکاوی

دلایل مخالفت مصدق با لایحه راه آهن

مدت سه سال یعنی از سال 1304 تا 1306 هر وقت درباره این راه در مجلس صحبتی می شد یا لایحه ای جزو دستور قرار می گرفت، من با آن مخالفت کرده ام زیرا خط خرمشهر بندرشاه خطی است کاملا سوق الجیشی و در یکی از جلسات حتی خود را برای هر پیشامدی حاضر کرده، گفتم هرکس به این لایحه رای بدهد، خیانتی است که به وطن خود کرده است که این بیان در وکلای فرمایشی تاثیر نکرد، شاه را هم عصبانی کرد و مجلس لایحه دولت را تصویب کرد و در بادی امر، نظریاتم این بود راه آهنی که ترانزیت بین المللی ندارد، نه فقط در ایران بلکه در بسیاری از ممالک دیگر که عده ساکنان آن کم است و اجتماع فشرده ندارند، مفید نیست و احتیاجات کشور را می توان به وسیله سرویس های منظم باربری تامین کرد؛ چنان که هم اکنون در نقاطی که راه آهن نیست این کار می شود و از فقدان این راه کسی عدم رضایت ندارد. مدرک من در آن وقت گزارشی بود که اداره کل طرق و شوارع نسبت به درآمد سه ساله راه آهن آذربایجان به مقامات مافوق خود داده بود که در سه سال از این راه بعد از وضع مخارج در حدود 33 هزار تومان عاید دولت شده بود، به این قرار:

سال1300: 20683تومان

سال 1301: 4583 تومان

سال 1302: 7806تومان

جمع عوائد سه سال: 33072تومان

از تحقیقاتی هم که بعد راجع به این خط کردم، به این نتیجه رسیدم که طول آن 30 فرسنگ و در هر فرسنگ در حدود 300هزار تومان به نرخ روز خرج شده است و جمع کل مخارج به 9 میلیون تومان بالغ شده بود که از قرار سودی صدی ده، باید در ظرف سه سال، 270 هزار تومان داده باشد که چهار درصد برای سود سرمایه و 6 درصد دیگر به مصرف مخارج اداری و استهلاک رسیده باشد؛ در صورتی که مجموع عوائد سه سال، 33 هزار تومان بود، به شرحی که گذشت.»

منبع: خاطرات و تالمات دکتر محمد مصدق