جوانی نه تنها در حوزه سیاستگذاری فرهنگی مهجور و غریب و حاشیه ای مانده، که در آکادمی و عرصه جامعه شناسی هم موضوعیت چندانی ندارد. از این رو کم تر می بینیم کتابی با موضوع محوری جوانی و فرهنگ جوانان منتشر شود و سعی داشته باشد چهره واضحی از این ‍ پدیده در ایران ارائه کند. در این میان رشته مطالعات جوانان که به همت چند تن از جامعه شناسان ایرانی در سطح فوق لیسانس شروع به فعالیت علمی-آکادمیک کرد توانست کمی توجه ها را از دیگر مسائل اجتماعی برباید و به سمت شناسایی ماهیت و مسائل جوانی معطوف کند. حاصل این توجه علمی چند کتاب و چندین مقاله علمی -پژوهشی شد که هر کدام به نوبه خود ارزشمند و حائزاهمیت هستند. به این ترتیب «جوانان» به عنوان یک سازه اجتماعی، فرهنگی و زیستی که زمینه ساز و پاسخگوی تغییرات اجتماعی هستند، به موضوعی جذاب و محوری در گفتمان های مختلف حوزه عمومی و نیز محافل دانشگاهی تبدیل شد.

یکی از مهم ترین کتاب هایی که در ایران مفهوم جوانی را مورد مطالعه قرار داده است، کتاب «جامعه شناسی جوانان ایرانی» نوشته محمدسعید ذکایی است که توسط انتشارات «آگه» به چاپ رسیده و تاکنون چندین مرتبه تجدید چاپ شده است. در این کتاب نویسنده توضیح می دهد که شتاب و تنوع تغییراتی که جامعه در حال گذار ایران تجربه می کند در کنار تحول در ساختار و نهادهای اجتماعی، پیچیدگی و اهمیت فراوانی به مسائل جوانان بخشیده و بازاندیشی در پدیده جوانی و جایگاه جوانان در جامعه را به ضرورتی حیاتی بدل کرده است. نویسنده این کتاب با طرح و تشریح چند فرضیه در خصوص مفهوم سازی و بازنمایی جوانان، تاثیرپذیری شهروندی جوانان از زمینه هایی چون سرمایه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی؛ متنوع بودن تجارب جوانی و ناممکن بودن نظریه پردازی از آنها در جهتی واحد؛ اهمیت یافتن فزاینده فردگرایی، تمایزطلبی و استقلال جویی به عنوان اضلاع اصلی هویتی و ارزشی طیف رو به تزایدی از جوانان، این دیدگاه را مطرح می کند که نوعی جابه جایی در میدان عمل جوانان و افق ذهنی و نگرش های آنها ایجاد شده است که در نتیجه آن، خود را همزمان با طیفی از فرصت ها و محدودیت ها - متفاوت از تجربه نسل های گذشته - روبه رو می بینند. جامعه شناسی جوانان ایران برپایه تحقیقات تجربی نویسنده در ایران (با شیوه های کمی و کیفی) نوشته شده و کوشیده است تا در فصول نه گانه کتاب تبیینی جامعه شناختی از آنها به دست دهد.