آرشیو شنبه ۲۴ فروردین ۱۳۹۸، شماره ۴۳۴۱
سیاست نامه
۱۵

کتابخانه

فلسفه و وحی

«فلسفه در سرزمین نبوت» حاصل حدودا پنجاه سال مطالعه و تامل درباره فلسفه و مسائل فلسفی در پرتو حقایق آشکارشده از طریق وحی، هم به صورت عینی و هم به صورت اشراق درونی است. سیدحسین نصر فیلسوف ایرانی و نویسنده این کتاب در بخشی از مقدمه آن می نویسد: در جهانی که فلسفه به کلی از حقایق وحیانی روی برگردانده و اندیشه سکولار تمامی نیروی خود را به کار گرفته است تا معرفت ملهم از امر قدسی را به حاشیه براند و حتی ریشه کن کند، ضروری است تا هرگاه فرصتی دست داد، به موضوع نسبت میان فلسفه و وحی از منظرها و نقطه نظرهای مختلف بازگردم. سال ها پیش ما در معرفت و امر قدسی به پرسش محوری مربوط به نسبت میان معرفت و حقیقت امر قدسی پرداختیم و در آثار اخیرتر همچون نیاز به علم مقدس این موضوع را از زوایای دیگری مورد کندوکاو قرار داده ایم. در اثر حاضر، توجه مان را به فلسفه و خصوصا فلسفه اسلامی معطوف می کنیم. در اینجا بیش از هزار سال فلسفه اسلامی، آموزه ها، تاریخ و رویکردهای آن را از منظر نسبت موجود میان این سنت فلسفی دیرین و حقایق نبوی، که همیشه بر افق جهان اسلام و محیط و فضای فکری مسلمانان غلبه داشته، مورد بحث و بررسی قرار می دهیم. برخی از فصل های این کتاب طی سالیان مختلف به عنوان جستارهایی مستقل نگارش یافته اند. همه آنها کاملا بازبینی شده و در چارچوب کلی این کتاب قرار داده شده اند. بسیاری دیگر از فصل ها جدیدند و تصویری را تکمیل می کنند که کتاب حاضر درصدد ترسیم آن است.

«فلسفه در سرزمین نبوت» نوشته سید حسین نصر با ترجمه بیت الله ندرلو توسط انتشارات ترجمان علوم انسانی منتشر شده است.

مباهله چه بود؟

مباهله به معنای نفرین متقابل دو نفر یا دو گروه نسبت به یکدیگر در برابر مقام الهی است و از سنت های پیش از اسلام در میان ساسانیان بوده است. روز مباهله روزی است که پیامبر اسلام(ص) به همراه حضرت امیر(ع)، فاطمه(س) و حسنین(ع) به مباهله با رهبران مسیحیت ساکن در شبه جزیره عربستان رفتند. مجادله آنها بر سر ماهیت الهی یا غیرالهی حضرت عیسی(ع) بود. این ماجرا در آخرین سال حیات پیامبر(ص) به وقوع پیوست.

این داستان از نظر اعتقادی و سیاسی، نه تنها در همان دوران بلکه در تاریخ سیاسی آینده اسلام، به ویژه در تکوین اعتقادات شیعی، نقشی اساس داشته است. همین نقش باعث شده تا روایات مربوط به آن در آثار راویان شیعه و سنی، به گونه های متفاوت نقل شود. آیات 63- 59 سوره آل عمران (3) در قرآن کریم اشاره به این ماجرا دارد.

«بررسی تطبیقی مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران» نوشته کمال الدین غراب از بهترین کتاب هایی است که به این موضع اختصاص یافته است. وی طی شش فصل به پیشینه تاریخی ماجرای مباهله، همچنین بررسی روایات مباهله در منابع اهل سنت و شیعه، نقش مباهله در مجادلات عقیدتی شیعه، چگونگی انجام مباهله و نمونه های تاریخی آن و معرفی و نقد چند اثر درباره مباهله می پردازد. این کتاب توسط انتشارات بصیرت منتشر شده است.

راه خواندن ویتگنشتاین

هرچند موضوع نوشته های ویتگنشتاین مشابه موضوعات مطرح شده از سوی سایر فیلسوفان تحلیلی - ماهیت منطق، مرزهای زبان، تحلیل معنا - است اما او این کار را به سبکی شاعرانه انجام داد؛ همین امر، کار او را از سایر همتایانش متمایز می سازد و پرسش از چگونه خواندن ویتگنشتاین را به پرسشی بجا بدل می کند. بنا به استدلال ری مانک، در بن اندیشه ویتگنشتاین عزمی راسخ برای مقاومت در برابر علم گرایی عصر ما و نوعی تاکید بر انسجام و خودسامانی اشکال غیرعلمی فهمیدن وجود دارد. ویتگنشتاین تلاش می کرد روشن سازد که فهم مورد نظر ما در فلسفه شبیه به فهم ممکن ما از یک فرد یک قطعه موسیقی یا یک شعر است.

«چگونه ویتگنشتاین بخوانیم» نوشته ری مانک و ویراستاری سایمون کریچلی با ترجمه همایون کاکا سلطانی توسط نشر نی منتشر شده است.