آرشیو چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸، شماره ۴۳۶۱
اقتصاد
۱۰
کتاب

مروری بر کتاب ریچارد تیلر، برنده نوبل اقتصاد

سقلمه، تعریف کننده رفتار اجتماعی

اقتصاد رفتاری در دهه های اخیر از جایگاه خاصی در نظریه های اقتصادی برخوردار بوده است. ریچارد تیلر، استاد اقتصاد رفتاری دانشگاه شیکاگو به عنوان یکی از بزرگان مکتب اقتصاد رفتاری شناخته می شود. او بیشتر مطالعات خود را به اثبات غیرعقلایی بودن تصمیمات عوامل اقتصادی خانوارها و بنگاه ها معطوف کرده است. مهم ترین خط مشی مطالعات او، دنبال گیری رفتارهای غیرمنطقی افراد در زندگی روزمره است؛ خط مشی ای که آکادمی نوبل را به وجد آورد به گونه ای که در سخنرانی اعطای جایزه به او آمده است، این افتخار به دلیل کارهای پیشگامانه پروفسور تیلر در اظهار اینکه نابخردی های مردم پیش بینی پذیر است و مردم همواره به طریقی رفتار می کنند که تئوری اقتصاد نقض می شود، به ایشان تعلق گرفته است.

به نظر تیلر بسیاری از متغیرهای خارجی و داخلی همچون احساسات بر انتخاب و تصمیم افراد موثر است. به عقیده او، افراد ممکن است بسته به موقعیتی که در آن قرار می گیرند، واکنش متفاوتی در قبال دو گزینه کاملا یکسان از خود نشان دهند. او برای اثبات این گفته از یک مثال کلاسیک استفاده می کند. فرض کنید در حالت اول به شما پیشنهاد می شود که روی شیر یا خط بودن نتیجه پرتاب یک سکه شرط بندی کنید. اگر درست پیش بینی کنید 10 دلار برنده می شوید و اگر پیش بینی تان اشتباه از آب درآمد، 10 دلار از دست می دهید. بسیاری از افراد از این شرط بندی اجتناب می کنند، اما اگر همین شرط بندی را جور دیگری تعریف کنیم، در آن صورت افراد برای ورود به آن وسوسه می شوند. حالت دوم این گونه است که گفته می شود به صورت پیش فرض

10 دلار باخته اید اما یک شانس 50-50 دارید که با پیش بینی صحیح نتیجه پرتاب سکه، این زیان را به صفر برسانید و البته این احتمال نیز وجود دارد که نتیجه پرتاب سکه برخلاف پیش بینی شما باشد و زیان تان به 20 دلار برسد. این حالت از لحاظ آماری و منطقی هیچ تفاوتی با حالت اول ندارد اما به گونه دیگری تعریف شده و آن به میان آمدن پای «اجتناب از زیان» است. بسیاری از افراد در مقابل این پیشنهاد وسوسه می شوند و ترجیح می دهند در شرط بندی شرکت کنند.

در واقع این رفتار به دلیل این است که افراد ریسک های بزرگ تر را برای اجتناب از زیان می پذیرند.

تیلر در کتاب «سقلمه» به بهبود تصمیمات مربوط به تندرستی، ثروت و خوشبختی پرداخت به همین دلیل جایزه نوبل 2017 را از آن خود کرد. در این کتاب نحوه تصمیم گیری غیرمنطقی و انتخاب های غیرعقلانی مردم بررسی شده که حاوی نکات بسیار مفیدی برای صاحبان کسب وکار است؛ نکاتی که شاید بارزترین آنها مقوله «اثر موهبت» باشد که می گوید، انسان ها معمولا برای آنچه دارند بیش از آنچه ندارند ارزش قائل هستند. تیلر معتقد است، عامل مهم در تصمیم گیری افراد است؛ کمبود آگاهی و اطلاعات، ناتوانی در کنترل رفتارهای شخصی و همچنین ملاحظات اجتماعی است. تیلر فرض انتظارات عقلایی کاملا مبتنی بر واقعیت را رد می کند و آن را یک فرضیه به شدت ساده انگارانه می پندارد که با واقعیت فاصله زیادی دارد. در واقع تحقیقات تیلر مبتنی بر این واقعیت است که کارگزاران اصلی در عرصه اقتصاد انسان هایی با رفتارهای قابل پیش بینی اما درمعرض خطا هستند. ریچارد تیلر ثابت کرد که افراد مطابق با تئوری های اقتصاد رفتار نمی کنند. به طور مثال پول نقد خود را در حساب های ذهنی جداگانه مثل پول رهن، پول تعطیلات و پول بازنشستگی می گذارند. از سویی دیگر سرمایه گذاران نیز بیش از اندازه به اخبار غیرقابل پیش بینی توجه می کنند. او در کتاب «سقلمه» چند مثال برای نشان دادن تاثیر احساسات بر اقتصاد آورده است. یکی از مثال ها در حوزه انرژی است. او معتقد است از سقلمه های اجتماعی می توان برای کاهش مصرف انرژی استفاده کرد. تیلر درخصوص این سقلمه می گوید: به سیصد خانواده در یکی از محله های ایالات متحده اعداد و ارقامی درخصوص میزان مصرف انرژی شان داده شد. تاثیر این کار بر رفتار خانوارها شگرف بود چراکه طی هفته های آینده شاهد کاهش مصرف توسط خانوارهای پرمصرف همچنین افزایش سطح مصرف توسط خانوارهای کم مصرف بودیم. نکته جالب تر درخصوص این کار، استفاده از نشانه های غمگینی یا خوشحالی در کنار اعداد و ارقام مربوط به مصرف انرژی است. به این صورت که خانوارهای پرمصرف علاوه بر ارقام بالاتر، نشانه غمگینی نیز دریافت می کردند. این امر باعث می شد که این خانوارها میزان مصرف خود را حتی فراتر از تصور کاهش دهند. یافته مربوط به افزایش مصرف توسط خانوارهای کم مصرف به اثر بومرنگ معروف شد، به این معنی که اگر می خواهید افراد را با سقلمه های اجتماعی به کار مطلوبی ترغیب کنید، به هیچ عنوان اجازه ندهید افراد متوجه شوند که اقدامات فعلی شان بهتر از هنجار اجتماعی است چراکه در غیر این صورت مصرف شان را بیش از حد افزایش می دهند.