کاپیتولاسیون یا همان لایحه قضاوت کنسولی، اگرچه در اذهان عمومی مربوط به دوران پهلوی دوم دانسته می شود، اما اگر قدری عقب تر برویم، درخواهیم یافت که در دوران صدارت شاه عباس صفوی و بعدها در حکومت شاهان زندیه و قاجار نیز وجود داشته است و گفته می شود برای نخستین بار به شکل نوین و سازمان یافته با قرارداد ترکمانچای در زمان فتحعلی خان قاجار بر مردم ایران تحمیل شد. اعتراض به لایحه کاپیتولاسیون نه فقط در دوران پهلوی که پیش از آن نیز وجود داشته است؛ به ویژه بعد از مشروطه که مبارزه با استعمار و زورگویی های بیگانگان شدت گرفت. یکی از برنامه های اصلی کابینه های بعد از مشروطه مانند کابینه قوام السلطنه، الغای کاپیتولاسیون بود. حتی صمصام السلطنه بختیاری به طور یک طرفه کاپیتولاسیون را لغو کرد، اما چون از طرف احمدشاه تکلیف استعفا یافته بود، نتوانست کاری از پیش ببرد.