آرشیو پنجشنبه ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۸، شماره ۴۳۶۸
هنر و ادبیات
۱۱

کتابخانه

زندگی، راز و دیگر هیچ

نیلوفر صادقی: گذشته دست های بلندی دارد که تا قله قاف هم کش می آید و ناگهان می بینی شانه هایت را سفت چسبیده که مبادا یادت برود، هست. نگرانی اش بی جاست، چون وزنش تا دم آخر از سر و دوش آدم برداشته نمی شود و کمتر کسی می تواند از پس چالش گذشته را با خود به دنیای دیگر بردن بربیاید بی آنکه دست کم بخشی از بار را زمین بگذارد. وزن رازها کوبیسمی است از روایت پنج نفر که زندگی و گذشته شان در بستر بمباران اتمی ناگاساکی و هیروشیما و زلزله و نگاه فاشیستی ژاپنی ها به مردم کره به هم گره خورده و هر کدام ناگفته هایی دارند که چند خانواده و نسل را درگیر خود می کند. نفر اول که روایتش زمینه ورود ما به داستان است البته خود در این حلقه نیست و به واسطه روایت رازگشا و تکان دهنده مادرش به گذشته وصل می شود و ما را همراه می برد. هر یک از روایت های این پنجگانه اثری مستقل است و سه روایت برنده جایزه های ادبی در ژاپن و کانادا شده اند. صداها و تصویرها خواننده را به آسانی رها نمی کنند و بار خود را به شانه او انتقال می دهند.

در بطن جنگ

بهادرامیرحسینی: ادبیات آندری کورکف را پس از خوانش «مرگ پنگوئن» و «زنبورهای خاکستری» نمی توان صرفا یک رمان دانست. کورکف اساسا محل یک مناقشه است و نویسنده ای صاحب جهان داستانی خاص خود. دیواری سخت و سنگین ساخته بین اوکراین و روسیه. نویسنده بیزار از روس ها با نگاهی تلخ و گزنده به وضعیت اوکراین پس از فروپاشی شوروی که هنوز گریبان موطن و هموطنش را گرفته است. در «مرگ پنگوئن» به روزنامه نگاری متوسل شد که آگهی پیش مرگ سران ارتش شوروی را برای کسب نان و فرار از بیکاری می نوشت و حال در «زنبورهای خاکستری» به ماجرای نزاع داخلی اوکراین بر سر شبه جزیره کریمه را روایت می کند. پنگوئن جای خود را به کندوی عسل و زنبورهایی داده که در بطن جنگ، بمب و گلوله همراه و تنها مرهم مردی مستاصل به نام سرگی سرگیئچ هستند.

همینگوی از نگاه خبرنگاران

هدی حق شناس: کتاب حاضر مجموعه چهار مصاحبه با ارنست همینگوی نویسنده شهیر امریکایی است که توسط افراد مختلف و بین سال های 1954 تا 1958 انجام شده است. همینگوی در 1954 برنده جایزه نوبل شد و همین مهم خبرنگاران بیشتری را به سمت خانه او «فینکا ویخی یا» در هاوانای کوبا کشاند. هر گفت وگو حال و هوا و نحوه روایت خاص خودش را دارد و به خواننده این امکان را می دهد که همینگوی کهنسال را از دید تیزبین خبرنگاران آن دوره بشناسد. در خلال این مصاحبه ها، خبرنگاران در زندگی حرفه ای او مثلا عادات خاصش هنگام نوشتن دقیق می شوند. راجع به نویسندگان هم دوره اش نظر می دهد. هنرمندانی را که بر کارش تاثیر گذاشته اند معرفی می کند و درباره خودکشی پدرش اظهارنظر می کند. دانستن این نکته که همینگوی خود چند سال بعد، در 1961، دست به خودکشی زد، مصاحبه های سال های پایانی عمرش را خواندنی تر کرده است.

تفاوت دنیای درون و برون

فرزانه تونی: میان همه کش و قوس های زندگی، دست زمانه گاهی آدم را به جایی می برد که گویا نه زمانه، که دل، خواهان همان جا بوده و آدمی در این مسیر، هر آن اندیشه که از سرش می گذرد و عملی که انجام می دهد را، گواهی از دل می داند. میان تمامی این خواستن ها و نخواستن های آدم، گاهی فقط یک «در» قرا ر گرفته است تا تفاوت جهان درون و برون آن را به ما نشان دهد. «آفاق» جایی بینابین این دو جهان، تکیده بر در فلزی نیمه گشوده ایستاده است تا بار دیگر، زمانه او را محک زند. جهان «زنان» داستان های محمود دولت آبادی همیشه به طرز عجیبی در تنگنا قرار گرفته است و اکنون آفاق نیز مانند مرگان می خواهد از این تنگنا، جان سالم به در برد. شرح جزییات و خرده ریزه های داستان با وجود نثر رصین دولت آبادی به قدری جذاب و خواندنی است که مخاطب از بلع یکباره آن دچار سنگینی و سوءهاضمه نخواهد شد.

روایت تحقیر انسان

علیرضا رحیمی نژاد: «سگ» اریک امانوئل اشمیت؛ روایت انسان هایی است تحقیرشده در یک نظام نژادپرست. دورانی که نازی ها یکه تازی می کردند، تنها خود را نژاد برتر می دانستند و دیگران را خفیف و حقیر. چنان حقیر که دیگر به رنج و عذاب هم نوعت هم بی اعتنا می شوی و تنها به دنبال نجات خود از آن ظلمت هستی. گاهی چنان از جانب آدمیان مورد هجوم و حمله قرار می گیری که تنها توجه یک حیوان نور امید را در دلت زنده می کند. وقتی از همه چیز و همه انسان های اطرافت دلزده شده ای، این یک سگ است که انسانیت تو را پاس می دارد و در روح تحقیرشده ات امید می دمد، این یعنی چشیدن مزه انسانیت در اوج حقارت. روایت رمان از زبان اول شخص است و ریتمی تند دارد. داستان دارای چنان تعلیقی است که صفحه به صفحه تو را درگیر خود می کند.

تاریخ از فاصله نزدیک

محمود اشرف زارعی: رضا جولایی نویسنده شناخته شده و صاحب سبک در ژانر رمان تاریخی در آخرین روزهای سال گذشته تازه ترین اثر خود را توسط نشر چشمه به مخاطبانش عرضه کرد. «شکوفه های عناب» رمانی است که وقایع آن در بستر تاریخ معاصر به طور ویژه روزهای منسوب به یوم التوپ اتفاق می افتد و محوریت این وقایع اعدام روزنامه نگار معروف روزنامه صوراسرافیل، میرزاجهانگیرخان است. رضا جولایی با بهره گیری هنرمندانه از چهار راوی گوناگون توانسته وقایع روزهایی ملتهب در دل تاریخ را از زوایای متنوعی بازسازی کند تا از این طریق به مخاطبش کمک کند دریافت جامعی از این برهه تاریخی داشته باشند. روایات متداخل قصه ای واحد که با نخ هایی مریی و نامریی به هم متصل می شوند و شاکله ای یک دست ولی در عین حال چندپاره را برای قصه رقم می زنند، از طرف دیگر تسلط جولایی بر زبان های چهارگانه راوی هایش و اشراف به وجوه مختلف تاریخ معاصر، «شکوفه های عناب» را تبدیل به یک رمان مهم و خواندنی در ژانر خودش کرده است.

نامه ای به فرزندم

نگار قانونی: از سال 1394 کار گردآوری مجموعه کتاب های نامه ای به فرزندم (نامه ها و مصاحبه هایی از مفاخر و مشاهیر ماندگار تاریخ و معاصر ایران) آغاز شده است. جلد اول طی 3 سال و در سال 1396 به پایان رسیده که مشتمل بر 61 اثر شامل نامه و وصیتنامه و سروده و مصاحبه است و جلد دوم نیز طی سال های 1396 و 1397 مشتمل بر 68 اثر گردآوری شده است. اعضای فرهنگستان های جمهوری اسلامی ایران، چهره های ماندگار و بزرگان و مفاخر و مشاهیر معاصر کشور در عرصه های فرهنگ و جامعه، زبان و ادب فارسی، هنر، علوم و فنون و عرصه تولید و کارآفرینی در این مجموعه کتاب آثار بی نظیر خود را خطاب به آینده سازان کهن دیار ایران زمین ارایه کرده اند. جلد اول در 503 صفحه با مقدمه دکتر فتح الله مجتبایی و استاد هوشنگ مرادی کرمانی و جلد دوم در 548 صفحه با مقدمه دکتر محمدرضا نصیری به جوانان و خانواده ها ارایه شده است.

رمانی از فیلمساز جوان

تینا جلالی: بهمن کامیار از فیلمسازان جوان سینماست که به تازگی اولین کتاب او تحت عنوان «اینجا شب هایش بلند است» توسط نشر «کوله پشتی» منتشر شده است. سال گذشته همین روزها بود که دو فیلم با نام های «در وجه حامل» و «مرداد» را به صورت همزمان بر پرده سینماها برد. در معرفی او باید گفت که کامیار نویسنده همه فیلمنامه های (بلند و کوتاه) بوده که کارگردانی کرده است. حالا رمان «اینجا شب هایش بلند است» را نوشته است؛ داستان این کتاب درباره دختری اهل شهر بم است که برای تحصیل در رشته معماری به تهران می رود و بعد از شنیدن خبر وقوع زلزله در شهرش دچار بحران روحی می شود و در مسیر تازه ای از زندگی قرار می گیرد و باید دست به انتخاب بزند. در این کتاب خواننده به صورت موازی و همزمان حال و گذشته شخصیت های داستان را مرور می کند.