نگاهی نو به مشمشه، سلاح کهن بیولوژیک

تلف شدن ببر وارداتی از کشور روسیه به ایران در دیماه 1389 در باغ وحش ارم تهران، بحثهای فراوانی را درباره مشمشه، این زئونوز قدیمی گشود. علت مرگ این ببر را مشمشه اعلام کردند و به دنبال آن شیرهای باغ وحش ارم تهران به دلیل احتمال آلودگی به مشمشه معدوم شدند. مشمشه، یکی از سلاح‎های کهن بیولوژیک است که در گروه B طبقهبندی میشود.

این مقاله یک مطالعه مروری میباشد که پس از جستجو در بانکهای Medline، Scopus، ISI و Embase و سایتهای OIE، CDC و WHO تهیه شده و اطلاعات تا لحظه چاپ به روز شده است. از پایگاه اطلاعرسانی جهاد دانشگاهی (SID) و MAGIRAN نیز استفاده های فراوان شده است. جستجوی کتابخانه ای برای جمعآوری گزارشها از کتب قدیمی و کتب خلاصه مقالات کنگره ها نیز انجام شد. سعی شده است تمامی و خلاصه مقالات معتبر خارجی و داخلی مرتبط مرور شود.

بیوتروریسم، به صورت رهاسازی عمدی عوامل بیولوژیک یا سموم، بهمنظور آسیبرساندن یا از بین بردن انسانها، حیوانات یا گیاهان که در نهایت منجر به ایجاد ترس در دولت یا جمعیت غیرنظامی برای دستیابی به موفقیتهای سیاسی یا اجتماعی بیشتر میشود؛ تعریف شده است. در جنگ جهانی اول، ارتش آلمان به آلوده کردن علوفه دامهایی که برای متفقین ارسال میشده است پرداخته، گوسفندانی را که از رومانی به روسیه ارسال میشدهاند با باسیل آنتراکس و بورخولدریا مالئی (عامل مشمشه)، آلوده کرده است و دست به آلوده کردن 4500 راس قاطر متعلق به سواره نظام فرانسه با بورخولدریا مالئی زده است. ژاپن در سالهای 1945-1932 در شهر منچوری چین، اهداف مرتبط با جنگهای بیولوژیک خود را در زندانیان این شهر به آزمون میگذارد و زندانیان را پس از آلوده کردن به بورخولدریا مالئی و سایر عوامل عفونتزا مورد مطالعه قرار داده، تعدادی از شهرهای کشور چین را مورد حملات بیولوژیک قرار میدهد. هدف از نگارش این مقاله، مروری همه جانبه و سیستماتیک بر جنبه های نظامی مشمشه به عنوان یکی از سلاحهای بیولوژیک بالقوه است.

از آنجا که در بسیاری از همهگیری های بیماری های عفونی و بهویژه همهگیری های با منبع مشترک و اپیدمی های ناشی از بیوتروریسم، ممکن است در ساعات و روزهای اول بروز بیماری، همه نیروها و امکانات صرف اقدامات تشخیصی و درمانی شود و ترس و اضطراب موجود مانع از مدیریت صحیح بحران شود و در نتیجه فعالیتهای علمی - پژوهشی لازم و مبتنی بر اصول به‎درستی صورت نپذیرد، لذا شناخت شرایط و آمادگی برای مقابله با چنین پیشامدهایی امری ضروری و اجتناب ناپذیر به نظر میرسد. در چنین شرایطی همکاری نزدیک وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان دامپزشکی کشور، سازمان های نظام پزشکی و دامپزشکی، نیروهای نظامی و امنیتی، به رفع هر چه سریعتر معضل کمک شایانی خواهد کرد.