مطالعه نحوه توارث تحمل به خشکی در گندم نان با استفاده از روش تجزیه میانگین نسل ها

روش تجزیه میانگین نسل ها در گندم نان با استفاده از آزمون مقیاس مشترک به منظور تعیین نحوه عمل ژن انجام شد. نسل های F1، F2، BC1، BC2 حاصل از تلاقی گندم رقم شیراز (حساس به تنش خشکی) با لاین Ws-82-14 (متحمل به تنش خشکی) و گندم رقم شیراز با رقم شعله (متحمل به تنش خشکی) به همراه والدین، به طور جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار تحت شرایط تنش وعدم تنش رطوبتی کاشته شدند. صفات اندازه گیری شده در این آزمایش عبارت بودند از: ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه در بوته، وزن هزار دانه، تاریخ گلدهی و وزن بوته. پارامترهای ژنتیکی شامل میانگین (m)، اثرات ژنی افزایشی (d)، غالبیت (h)، اثرات اپیستازی افزایشی × افزایشی [i]، افزایشی × غالبیت [j] و غالبیت × غالبیت [l] برای صفات مختلف اندازه گیری شد. اثر غالبیت ژن ها مهم ترین عامل ژنتیکی در کنترل بیشتر صفات مورد بررسی شناخته شد. همچنین اپیستازی افزایشی × افزایشی [i] اهمیت بیشتری نسبت به اپیستازی غالبیت × غالبیت [l] داشت. متوسط وراثت پذیری عمومی و خصوصی برای صفت عملکرد دانه در تلاقی شیراز Ws-82-14 × شیراز در شرایط نرمال به ترتیب 78 درصد و 44 درصد ودر شرایط تنش69 درصد و 57 درصد و در تلاقی شیراز × شعله در شرایط نرمال به ترتیب 52 درصد و29 درصد و در شرایط تنش به ترتیب78 درصد و 56 درصد به دست آمد. متوسط غالبیت ژنی نیز در بیشتر صفات بزرگ تر از یک بودکه بیانگر اهمیت غالبیت می باشد و مقدار پایین وراثت پذیری خصوصی را توجیه می کند. تفکیک متجاوز برای همه صفات نشان داد که این تلاقی ها می تواند واجد نتاج نوترکیب متحمل به خشکی باشند.