«کاهش نفوذ اجتماعی روحانیت در ایران» الگویی برای بررسی

مطالعه کاهش نفوذ اجتماعی روحانیت، که در برخی گزارش ها و تحقیقات به مثابه یک واقعه محقق، بدان تصریح شده، مستلزم در اختیار داشتن الگوی جامعی است که تمامی عوامل مستقیم و غیرمستقیم موثر بر کاهش را در سطوح گوناگون و در ترکیب با یکدیگر دربرگیرد و مسیر و روش بررسی هر یک از شاخه های آن را به تفکیک نشان دهد. این مقاله عهده دار ارائه چنین الگویی است و بدین منظور، ابتدا به واکاوی مفهوم «نفوذ اجتماعی» می پردازد تا با کشف مشخصه های آن، نوع عوامل موثر بر شکل گیری آن را به دست آورد. سپس با این تلقی که بخشی از این کاهش، ناشی از بروز ضعف و فتور در عوامل پدیدآورنده آن است، عوامل موثر بر شکل گیری نفوذ اجتماعی روحانیت را در قالب یک الگوی تبیینی ارائه می دهد و سرانجام، با بسط آن در سه سطح «مردم»، «ساختار اجتماعی» و «روحانیت»، به الگوی تفصیلی کاهش نفوذ اجتماعی روحانیت در ایران می رسد و در عین حال، به این سوال پاسخ می دهد که آیا تشکیل حکومت دینی و دست یابی روحانیت به «قدرت سیاسی» می تواند به نحو قاطع، کاهش «نفوذ اجتماعی» ایشان را تبیین نماید؟