مطالعه کانی های رسی در خاک های تشکیل شده بر روی مواد مادری لسی در یک توالی اقلیمی در استان گلستان

این تحقیق به منظور بررسی نقش پارامترهای اقلیمی (دما و بارندگی) برروی خصوصیات خاک ها و مطالعه تغییر و تحول کانی های رس در استان گلستان انجام شد. منطقه مطالعاتی به گونه ای انتخاب گردید تا یک توالی اقلیمی بر روی مواد مادری لسی وجود داشته باشد. به همین منظور یک ردیف اقلیمی به طول 80 کیلومتر در محدوده جغرافیایی ′′56 ′16 °55 تا ′′46 ′55°54 طول شرقی و ′′28 ′03 °37 تا ′′26 ′30 °37 عرض شمالی انتخاب گردید. در منطقه مطالعاتی محدوده های دارای سه رژیم رطوبتی اریدیک، زریک و یودیک و دو رژیم حرارتی مزیک و ترمیک تعیین و در آن ها 7 نیمرخ خاک حفر گردید. از کلیه افق های ژنتیکی و مورفولوژیکی نمونه برداری شد و در نمونه های جمع آوری شده بافت خاک، واکنش عصاره اشباع خاک، مقدار هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک(ECe)، مقدار کربن آلی، مقدار کربنات-کلسیم معادل (آهک) و مقدار ظرفیت تبادل کاتیونی خاک (CEC) تعیین گردید. برای جداسازی ذرات رس خاک از روش های کیتریک و هوپ استفاده شد. نتایج نشان داد که با افزایش بارندگی و کاهش دما بر تکامل خاک ها افزوده شده است. در محدوده دارای رژیم رطوبتی اریدیک خاک های جوان انتی سولز و اریدی سولز، در محدوده دارای رژیم رطوبتی زریک خاک های اینسپتی سولز و مالی سولز با درجه تحول کم و در محدوده دارای رژیم رطوبتی یودیک خاک های تکامل یافته تر مالی سولز با افق زیر سطحی آرجیلیک و کلسیک تشکیل شده اند. بررسی منحنی پراش نگار اشعه ایکس ذرات رس خاک ها وجود کانی های ایلیت، کلریت، اسمکتیت، ورمی کولیت، کائولینیت و کانی های مخلوط را نشان داد. تفسیر منحنی های پراش نگار اشعه ایکس نشان داد که کانی های ایلیت، کلریت و کائولینیت کانی های غالب را در خاک-های این مناطق تشکیل می دهند. مقدار کانی های ایلیت و کلریت با شاخص اقلیمی رابطه معکوس نشان داد اما رابطه شاخص اقلیمی با کانی اسمکتیت مثبت بود. در منطقه دارای رژیم رطوبتی اریدیک بیشتر کانی های به ارث رسیده منشا مواد مادری داشته و در مناطق دارای رژیم های رطوبتی مرطوب تر زریک و یودیک بر مقدار کانی های رسی تشکیل شده متاثر از تحولات خاک سازی افزوده شده است. کانی ورمی کولیت فقط در نیمرخ شماره 1 (رژیم یودیک) وجود داشته است و در سایر نیمرخ ها به دلیل واکنش قلیایی خاک، وجود Si4+، Mg2+ و حلالیت کم Al3+ ناپایدار است.