تاثیر زمان روز و شرایط متفاوت طول روز، بر رفتار کاوشگری زنبور Lysiphlebus fabarum، پارازیتویید شته سیاه باقلا Aphis fabae

جانورانی که کیفیت محل زندگی خود را تخمین می زنند، قادرند رفتار خود را با آن سازگار کنند. پارازیتوییدها نیز سازگاری بسیار بالایی با میزبان های خود دارند و در برهمکنش های متعدد بین میزبان- پارازیتویید، همزمانی فصلی، از نقش اساسی برخوردار می باشد. در تحقیق حاضر با پرورش مراحل نابالغ و حشره کامل زنبور پارازیتویید (Marshall)‎ Lysiphlebus fabarum در شرایط روز- بلند و روز-کوتاه، برای شبیه سازی شرایط نوری تابستان و پاییز، رفتارهای مختلف کاوشگری و راهبرد تخم گذاری زنبور تعیین شد. همچنین تاثیر زمان میزبان یابی در صبح یا بعدازظهر، نشانگر اوایل یا اواخر فعالیت روزانه، بر این رفتارها مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور با مشاهده مداوم زنبورهای ماده طی حضور در لکه (دیسک برگی حاوی 15 پوره سن دوم یا سوم شته سیاه باقلا)، تعداد و مدت زمان بروز رفتارهای مختلف زنبور ثبت و با تشریح شته های پارازیته، راهبرد تخم گذاری زنبور بررسی شد. همچنین واکنش های مختلف دفاعی شته در رو در رو شدن با زنبورهای ماده ثبت شد. زنبورهایی که در هر دو مرحله رشدی لارو و حشره کامل در شرایط نوری روز-کوتاه پرورش یافتند، لکه های معرفی شده را دیرتر ترک کرده و در قیاس با تیماری که تجربه شرایط نوری روز- بلند را داشتند، شته های بیشتری را پارازیته کردند. همچنین دفعات بروز و مدت زمان طی شده روی تمامی رفتارهای مرتبط با پارازیتیسم، در زنبورهای ماده این تیمار بیشتر از تیمار مقابل بود. نظر به وجود تفاوت معنی دار در مدت زمان حضور در لکه بین زنبورهای تیمارهای مختلف، نسبتی از داده های هر تیمار به مدت زمان حضور در لکه محاسبه و سپس مقایسه به عمل آمد. نتایج نشان داد زنبورهایی که شرایط روز- بلند را سپری کرده بودند، دفعات بروز و مدت زمان بیشتری را در هر واحد زمانی حضور در لکه روی رفتارهای مختلف نشان دادند، اما نظر به سخت گیری بیشتر این زنبورها در پذیرش میزبان در مقایسه با زنبورهایی که در هر دو مرحله رشدی در شرایط روز-کوتاه پرورش یافتند، ارزش کمتری برای میزبان ها قائل شده و در تعداد کمتری از آن ها تخم گذاشتند. دفعات بروز رفتارهای دفاعی شته ها در رو در رو شدن با زنبورهای تیمارهای مختلف، طی حضور در لکه و همچنین واحد زمانی حضور در لکه تفاوت معنی داری را نشان نداد. در آزمون دوم، کاوشگری در زمان های مختلف روز، صبح یا بعد از ظهر، منجر به بروز اختلاف معنی داری در مدت زمان حضور در لکه، دفعات بروز و مدت زمان صرف شده روی رفتارهای مختلف کاوشگری، و همچنین میزان پارازیتیسم نشد. نتایج این پژوهش نشان داد که فعالیت در طول روزهای متفاوت می تواند بر رفتار کاوشگری زنبور پارازیتویید L. fabarum تاثیر بگذارد، که این امر به ویژه در پارازیتوییدهای چندنسلی از جمله زنبور L. fabarum بیشتر تجلی می یابد، چرا که در این حشرات امید زندگی در اواخر فصل، در مقایسه با ماده هایی که در فصل مناسب کاوشگری می نمایند، کاهش می یابد.