مبانی و کارکردهای ولایت فقیه

اگرچه نظریه ولایت فقیه از سوی بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی احیا گردید؛ اما پیشینه آن را می توان در فرمایش ها و اقدام های عملی پیامبر و امامان معصوم یافت. به رغم اینکه مبانی و کارکردهای ولایت فقیه، کم و بیش از سوی موافقان و مخالفان مورد بررسی قرار گرفته است؛ ولی بازپژوهی این نظریه با توجه به پرسش ها، شبهات و شرایط جدید ضروری به نظر می رسد. بر این اساس، فصلنامه کتاب نقد در آستانه رحلت امام راحل، برگزاری نشستی را در این باره تدارک دید.
تنوع مباحث مطرح شده از ویژگی های این نشست بود؛ مباحثی از جمله:1. مبانی قرآنی، کلامی و فقهی ولایت فقیه: ولایت فقیه بیش از آنکه بحثی فقهی باشد، بحثی کلامی است. ولایت فقیه به سان ولایت امام و پیامبر مستند به ولایت خداوند و مقتضای حکمت باریتعالی بوده، با اذن وی حکومت بر دیگران مشروعیت می یابد. پذیرش این نظریه فرع بر پذیرش قلمرو حداکثری دین اسلام است.
2. کارکردها و کارآمدی ولایت فقیه از ابعاد گوناگونی قابل بررسی است. از منظر جامعه شناسی سیاسی می توان انسجام اجتماعی جامعه دینی، جلوگیری از جریان های خودسر در جامعه شیعی، گذر از بحران های سنگین با هزینه پایین، حفظ تمامیت ارضی و عاملی برای برطرف ساختن موانع پیشرفت کشور از کارکردها و نیز از منظر فقهی می توان تامین مشروعیت نظام سیاسی، تنفیذ و تنجیز احکام اجتماعی و سیاسی شرعی، حفظ مصالح عالیه شرعی در عرصه سیاست و اجرای سیاست های کلان شرعی را از کارویژه های ولایت فقیه دانست.