بزرگ هنر خواجه در پایداری فرهنگی

عصر خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی، عصر وحشت، عصر غربت و غارت و برهم خوردن ساختار عظیم و پر شوکت فرهنگ ایرانی- اسلامی است. بزرگ هنر خواجه در این عصر پرسلاسل و پرتلاطم، نه نوشتن کتاب «جامع التواریخ» که دیگران نیز چنین کاری کرده و می کرده اند؛ نه بنای «ربع رشیدی» که حاسدان فاسد و حاکمان فاسق آن را بدرقه خواجه نمودند؛ نه مهارت طبابت که ابدان فرسوده ی وطن و جان ها مرده ی زمان بودند؛ نه وزارت سیاسی که وزارت در عصر کناسان خناس نه سیاست می طلبید و نه کیاست؛ بلکه بزرگ هنر خواجه نظیر مردان بزرگ این مرز و بوم، «وزارت فرهنگی و کفالت مرزی» بود. و آن چه خواجه به دوش می کشید نه «وزر» نویسندگی، نه «وزر» پزشکی، نه «وزر» سیاسی که «وزر» فرهنگی بود و «عرض» فرزانگی. و آن چه او بر سر آن جان باخت صیانت فرهنگی بود نه حفاظت سرهنگی. و این بزرگ مرد، خود و خاندان خود را پیش مرگ تاریخ و ارزش های قومی و بومی خود کرد تا این فرهنگ والا و فضائل زایا همیشه تاریخ در شوکت و صولت، در قافله سالاری فرزانگان غیور و غیوران فرزانه باشد.