علوم مقدماتی برای کشف حکمت تفاوت آیات مشابه

آیات مشابه به مجموعه آیاتی گفته می شوند که یک موضوع را با الفاظ و تعابیر مشابه بیان می کنند، لیکن از نظر ساختار کلام، تفاوت هایی دارند از قبیل: تقدیم و تاخیر، حذف و اضافه، تعریف و تنکیر، افراد و جمع، تبدیل حرف به حرف دیگر و تبدیل کلمه به کلمه دیگر.
آنچه در این مقاله مورد نظر است یافتن حکمت تفاوت تعابیر در آیات مشابه می باشد. برای کشف این حکمت ها، باید از علوم و منابع مختلفی بهره برد تا در فضای حاکم بر آن سوره قرار گرفت و سعی کرد تا بدین وسیله به مقصود کلام الهی نزدیک شد. این علوم عبارتند از: سیاق، لغت، معانی، بیان، بدیع، صرف، نحو، سبب نزول، ناسخ و منسوخ و ترتیب نزول. گفتار حاضر سعی در معرفی اجمالی این منابع دارد و در ضمن آن نمونه هایی از آیات مشابه را مورد بررسی قرار می دهد تا تبیین کند هر یک از این علوم چه نقشی در کشف حکمت تفاوت های لفظی آیات مشابه دارد.
مطالعه نمونه های متعدد روشن می کند که هر یک از علوم یاد شده چه اهمیتی در فهم از قرآن کریم و در شیوه تفسیر آن دارند.