تخمین اقتصاد سایه ای و بررسی اثرات آن روی آلودگی هوا مطالعه موردی: اقتصاد ایران

اقتصاد سایه ای، بخش مهم و انکار ناپذیر اقتصاد تمام کشورها بخصوص کشورهای در حال توسعه است. اکثر واحدهای فعال در این بخش از اقتصاد، دارای اثرات جانبی منفی زیست محیطی می باشند. با توجه به طرح مباحث توسعه پایدار و فشارهای جهانی رو به رشد به منظور اتخاذ سیاست هایی در جهت حفظ و حمایت از محیط زیست، توجه به عواملی که سلامت محیط زیست را در معرض تهدید قرار می دهد، از اهمیت جدی برخوردار می باشد.
مقاله حاضر ضمن اینکه برای نخستین بار به بررسی تاثیر متغیرهای شاخص سیاسی و نسبت جمعیت فعال به کل جمعیت بر متغیر پنهان اقتصاد سایه ای می پردازد، اولین مطالعه ای است که علاوه بر بررسی اثرات مستقیم متغیرهای علی اقتصاد سایه ای، به بررسی اثر برهم کنش این متغیرها بر روی متغیر پنهان اقتصاد سایه ای به منظور تخمین روند و حجم آن با کاربرد نرم افزار مدل سازی لیزرل می پردازد؛ و با توجه به اینکه در ایران، موضوع اثرات منفی فعالیت های اقتصاد سایه ای روی محیط زیست تا کنون مورد توجه قرار نگرفته و در سایر کشورها نیز ادبیات موجود در این حوزه بسیار محدود بوده و عمدتا مباحث به صورت کلی و نظری مطرح شده است، برای اولین بار به بررسی ارتباط اقتصاد سایه ای و آلودگی هوا پرداخته است.
نتایج حاصل از مطالعه حاضر مبین این است که میانگین نسبت حجم اقتصاد سایه ای به تولید ناخالص داخلی طی دوره مورد بررسی (1386-1354) معادل 25/12 درصد بوده و به طور متوسط، به ازای هر یک واحد افزایش در اندازه اقتصاد سایه ای، آلودگی هوا به مقدار 17/0 درصد افزایش می یابد.