مفهوم امتدادمندی جسم طبیعی در طبیعیات سینوی

مفهوم امتداد در علوم طبیعی و ویژگی امتدادمندی اشیای مادی نزد حکمای اسلامی مفروض و بدیهی انگاشته شده است. اینکه جسم مادی امری عریض و طویل و عمیق است، تقریبا پذیرفته همه حکماست؛ هرچند در توصیف و تبیین آن شیوه های متفاوتی را به کار گرفته اند. شاید به جرئت بتوان گفت تنها مفهوم عقلی ای که مشترک بین همه حکمای متقدم و متاخر است، همین ویژگی امتدادمندی اشیای طبیعی است. به علت بدیهی انگاشتن امتدادمندی و نیز تواتر و تکرار در پذیرش این مفهوم، به تبیین دقیق موضوع امتدادمندی چندان عنایت نشده و به ویژه این کمیت با نگاه جدیدتر و متاثر از یافته های ذیربط دانش جدید کمتر مورد فحص واقع شده است؛ به گونه ای که از زمان ابن سینا تاکنون، همان گونه که در این مقاله نشان داده می شود، تبیین جدیدتر و متفاوتی از مفهوم بعد و امتدادمندی ارائه نشده است.
در این مقاله، با بهره گیری مستقیم از مباحث ابن سینا درباره جسم ممتد، کوشیده ایم که تقریری نسبتا جدید از مفهوم امتداد عرضه کنیم. به علاوه بر آنیم تا موضوع امتداد را تنها متعلق به حوزه علوم عقلی محض نبینیم و آن را بخشی از موضوع دانش جدید نیز به شمار آوریم. از این رو به نسبت امتداد و مفاهیم همانند آن در ریاضی نیز توجه کرده ایم.