معرفی تحلیل شبکه ای و کاربردهای آن در مدیریت و سیاست گزاری منابع طبیعی (مطالعه قانون برنامه چهارم توسعه)

گسترش نگرش جامع به مدیریت و سیاست گزاری منابع طبیعی در پی موفقیت نداشتن بسیاری از سیاست ها و طرح های پیشین، بسیاری از متخصصان این حوزه را به سوی استفاده از روش های جدید کشانده است که امکان یافتن نقاط ضعف و خلاءهای سیاست ها و طرح های گذشته را برای آن ها فراهم می سازد. «تحلیل شبکه ای» یکی از این روش های نوین می باشد که اصل را بر روابط میان فاکتورها قرار داده و با ترسیم شبکه های ارتباطی، آن ها را تحلیل می نماید. شبکه بندی امکان بررسی و تحلیل ارتباطات میان یک مساله با مسایل مرتبط را میسر می سازد؛ زیرا نمی توان در دنیای پیچیده امروز مرز دقیق و مشخصی میان مسایل برشمرد. مطالعات معدودی از این روش در حوزه منابع طبیعی و محیط زیست استفاده نموده اند. این روش در ایران نیز کاملا نوپا بوده و کاربردهای بی شمارش ناشناخته مانده است. این مقاله با هدف معرفی این روش و کاربردهای فراوان آن، به ترسیم و تحلیل شبکه همکاری های قانونی میان سازمان های مرتبط با منابع طبیعی در قانون برنامه چهارم توسعه پرداخته و از نرم افزارهای UCINET و Netdraw برای محاسبه مرکزیت های درجه و بینابینی و نیز ترسیم شبکه استفاده نموده است. نتایج نشان دادند که توزیع قدرت میان سازمان های درگیر به درستی صورت نگرفته و در تدوین این سند قانونی، رویکرد شبکه ای حاکم نبوده است. همچنین تحلیل شبکه ای، کارایی بالایی در ارزیابی برنامه های سیاستی و مدیریتی در حوزه منابع طبیعی و نشان دادن نقاط قوت و ضعف آن ها دارد. در نهایت پیشنهاد شد مدیران و سیاست گزاران حوزه منابع طبیعی، از توانایی ها و قابلیت های روش تحلیل شبکه ای در ارزیابی سیاست ها و برنامه های پیشین این حوزه بهره برده و از نقاط قوت و ضعف آن ها برای تدوین و تهیه سیاست ها و برنامه های آتی استفاده نمایند.