ضرورت ارتقاء بهره وری در شرکت ملی نفت ایران

وجه بارز وجود انسان اینست که فعالیتهای ارادی را با نمونه گیری، طراحی و ابداع الگوهایی برای حصول اهداف مشخصی انجام میدهد. این اهداف به منظور دستیابی به مطلوبیتهایی است که نیازهای مادی و معنوی او را برآورده میسازد و زندگی بهتر و متعالیتری برای او فراهم میکند. «بهرهوری» هم یک مفهوم است و هم معیار ارزیابی عملکرد نظامها با نسبتی از مطلوبیتهای حاصل یا ستانده ها در برابر آنچه که برای بهدست آوردن آن صرف میشود. این مفهوم در قرن حاضر برای ارزیابی عوامل تولید (کار، سرمایه، مواد و انرژی) در اقتصاد بهکار گرفته شده و در دهه های اخیر در کشورهای مختلف، حرکت برای ارتقاء این مفهوم با جنبش بهرهوری مطرح گردیده و فعالیتهای گستردهای به وسیله سازمان های بهرهوری ملی و منطقهای انجام شده است. بهرهوری یک نگرش، شیوه، منش فکری و دیدگاه است که سعی میکند به طور پیوسته و مستمرآنچه را که بوده و هست بهبود بخشد. متخصصان بر این عقیدهاند که بهره وری پدیدهای چند بعدی بوده و به معنای استفاده موثر و مفید از تمام منابع از جمله نیروی انسانی، سرمایه، مواد مصرفی، انرژی، زمان، اطلاعات و غیره میباشد. ضمن اینکه باید توجه داشت که بهرهوری تنها بر کمیت متمرکز نبوده و مقوله کیفیت را نیز حائز اهمیت میداند. از آنجا که برای ارتقاء کیفیت، باید وجوه اجتماعی، روانی و اقتصادی متعددی مورد توجه قرار گیرد، مسائلی مثل کیفیت محیط کار، رضایت شغلی و غیره نیز در این حیطه مهم تلقی میشوند. امروزه اهمیت و ارزش بهرهوری به حدی است که این مفهوم را بهعنوان یک فرهنگ، با ارزشها و بینشهای خاص خود جلوهگر ساخته است. در حال حاضر بسیاری از کشورها سرمایهگذاری های زیادی جهت بهبود و ارتقاء بهرهوری در سطح ملی، بخشی، منطقهای و حتی واحدهای کوچک انجام داده اند. در اکثر این کشورها، سازمان یا مراکز ملی بهرهوری وجود دارد که مسئولیت تحقیق و توسعه بهره وری، مشاوره و بهطور خلاصه ترویج فرهنگ بهره وری بین تمامی اقشار جامعه را بر عهده دارد. در حال حاضر فعالیتهای سازمانیافته و سیستماتیک برای ارتقاء بهرهوری از طریق استقرار نظام مدیریت بهرهوری آغاز شده است. در واقع مدیریت بهرهوری یک فرآیند مداوم و مستمر است که شامل چهار مرحله اندازهگیری، ارزیابی یا تحلیل، برنامهریزی و بهبود میباشد. در ادبیات بهرهوری، عوامل موثر بر بهرهوری یک سازمان از دیدگاه های مختلف تعریف و دسته بندی شده است. برخی از صاحبنظران با نگاه درونسازمانی و برونسازمانی به تعیین عوامل موثر بر بهرهوری پرداختهاند. عوامل برونسازمانی تحت اختیار افراد و مدیران درون سازمان نیستند ولی عوامل درونی در حیطه اختیارات افراد و مدیران سازمان قرار داشته و با تعمق و مدیریت صحیح میتوانند از بهره وری کافی برخوردار باشند. پایینبودن سطح بهرهوری در بخشهای مختلف یکی از مشکلات مهم پیش روی کشور است. با عنایت به این موضوع، در برنامه های توسعه بر افزایش بهرهوری بهعنوان یکی از عوامل مهم در ایجاد رشد اقتصادی تاکید گردیده است. بهگونه ای که در برنامه چهارم و پنجم توسعه تاکید شده که یک سوم از رشد اقتصادی مورد نظر این برنامه ها منوط به افزایش بهرهوری است. با توجه به اهمیت بهرهوری و تکلیفی که برنامه چهارم و پنجم توسعه در این زمینه تعیین کرده و با عنایت به اهمیت صنعت نفت ایران در تحقق رشد اقتصادی کشور، لزوم پیادهسازی کامل مدیریت بهرهوری در شرکت نفت از جمله ضرورتهای غیرقابل انکار خواهد بود. در همین راستا در گام نخست، برآورد بهرهوری و تخمین عوامل مختلف موثر بر آن از اهمیت ویژهای برخوردار است. همچنین اقدامات مهم و قابلتوجهی وجود دارند که با در اولویت قرار دادن آنها میتوان سطح بهرهوری موجود را به میزان قابلتوجهی افزایش داد. برخی از این اقدامات عبارتند از: استفاده و بهکارگیری موثرتر فن آوری اطلاعات، جلوگیری از سوزانده شدن گازهای همراه، بهبود شیوه های مدیریت و روش های انجام کار، تحول در مدیریت منابع انسانی، افزایش ضریب بازیافت از مخازن نفت و گاز، کاهش انرژی مصرفی واحدهای عملیاتی، کاهش زمان و هزینه انجام پروژه ها، بهبود کیفیت اجرای پروژه ها و... نکته مهم اینکه برای این منظور بسترهای قانونی مناسبی نظیر قانون اصلاح الگوی مصرف، قانون هدفمندی یارانه ها و سیاستهای اجرایی اصل44 قانون اساسی موجود است که در همین خصوص میتوان از توانمندی های بخش خصوصی نیز استفاده مناسبی کرد. در حقیقت بخش خصوصی داخلی در بسیاری از زمینه ها پیشرفت قابلتوجهی داشته که میتوان با هدایت و نظارت صحیح، از توانمندی های این بخش نیز برای ارتقاء بهرهوری در صنعت نفت استفاده کرد. خوشبختانه در راستای افزایش بهرهوری در شرکت ملی نفت ایران اقدامات بسیار مناسبی در حال انجام است. به عنوان نمونه جهت جمعآوری گازهای همراه، تعداد 22 پروژه در مناطق عملیاتی دریا و خشکی تعریف شده که در حال حاضر از پیشرفت مناسبی برخوردار بوده و امید است تا پایان برنامه پنجم توسعه، 90 درصد گازهای همراه نفت در سطح کشور جمعآوری شود. همچنین طرحهای احداث واحدهای گاز و گازمایع (NGL) در دستور کار است که از آن طریق گاز و مایعات همراه نفت در مراحل مختلف از نفتخام جدا شده و گاز سبک جهت تزریق به میادین نفتی و مایعات همراه نیز به عنوان خوارک واحدهای پتروشیمی اختصاص خواهد یافت. سردبیر