تاثیر سیاست در تدوین و گسترش مزدک نامه ها

در اوایل دوره سلطنت قباد پادشاه ساسانی (486- 531 م) جنبشی مهم به رهبری مزدک، با دلایل گوناگون اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، رخ داد؛ که پادشاه نیز، برای تضعیف موقعیت بزرگان و روحانیان، از آن حمایت کرد. طبیعتا بزرگان با جنبش مخالفت کردند و قباد را از سلطنت خلع کردند و او فقط با حمایت هیاطله توانست دوباره به تخت سلطنت بازگردد. سالیان بعد، اتحاد دوباره بزرگان و روحانیان با خسرو- پسر سوم قباد- منجر به انجام کودتا، خلع قباد و قتل مزدک و هوادارانش گردید (531 م). در نتیجه، برای تثبیت اعاده قدرت و حیثیت بزرگان و روحانیان، اصلاحاتی انجام گرفت.
پس از فروخواباندن جنبش، به دستور خسرو انوشیروان، پادشاه جدید، روایتی رسمی، با نگرشی منفی درباره جنبش مزدک در خدای نامه، کتاب تاریخ رسمی ساسانی، نگاشته شد. هم زمان، چند روایت دیگر نیز به صورت کتبی یا شاید شفاهی در میان مردم مشهور گشت. برخی از این روایت ها پس از سقوط ساسانیان (635)، از پهلوی به عربی ترجمه گردید، که در سده های نخستین اسلامی بسیار مشهور بود. روایت های اصلی داستان مزدک در چند کتاب تاریخی، ادبی و سیاسی وارد گردید.
نگارندگان در این مقاله می کوشند تا حد امکان، دلایل سیاسی احتمالی اشاعه این روایات را در دوره ساسانی و سده های نخستین اسلامی، با تطبیق نقاط قوت و ضعف، بخش های افسانه ای، واقعی و تحریفات آن ها در کتاب های تاریخ طبری، شاهنامه فردوسی، سیاست نامه نظام الملک، فارس نامه ابن بلخی، فسطاط العداله فی قواعد السلطنه از محمد بن محمود خطیب بررسی نمایند.