ارزیابی تنوع ژنتیکی پسته های منطقه خراسان با استفاده از صفات مورفولوژیکی و نشانگر مولکولیRAPD

پسته به دلیل خصوصیت دوپایگی و هتروزیگوسی بالا، دارای تنوع ژنتیکی نسبتا زیادی می باشد. در این پژوهش 40 ژنوتیپ نر و ماده در منطقه فیض آباد خراسان با استفاده از صفات مورفولوژی، فنولوژی و همچنین نشانگر مولکولی رپید مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که برخی صفات چون تاج پوش درخت، رشد سالیانه، تراکم جوانه مرکب و همچنین زمان ایجاد گل آذین و برگ با داشتن ضریب تغییرات بالا، بیشترین تنوع را نشان دادند. تجزیه خوشه ایداده های مورفولوژیکی، ژنوتیپ ها را به سه گروه تقسیم کرد. در بین ژنوتیپ های ماده، تعدادی از ژنوتیپ ها چون (′بادامی سفید1′، ′سفید صابونی 2′، ′گرمه سیاه′ و ''قرمز درشت زود رس′) بر اساس صفاتی چون خندانی، اندازه و میزان درصد پروتئین و چربی مغز برتری نسبی نشان دادند. در آزمایش رپید تعداد 15 آغازگر مورد استفاده، 123 باند تولید کردند که در مجموع 115 باند در بین حداقل دو ژنوتیپ چند شکلی نشان دادند. اندازه باندهای تولید شده در تمام آغازگرها در محدوده 3000-200 جفت باز تخمین زده شد. بیشترین تعداد باندهای تولیدی 12 عدد و به وسیله آغازگر BC18 به دست آمد. متوسط درصد چند شکلی در بین تمام آغازگرهای مورد استفاده 83/92 درصد بود. مجموع قدرت تفکیک (Rp) آغازگرها 54/74 بود و هر کدام به طور میانگین قدرت تفکیک 97/4 نشان دادند. بیشترین میزان قدرت تفکیک مربوط به پرایمر BC12برابر 89/7 بود. نتایج به دست آمده از ماتریس تشابه بیشترین شباهت (70 درصد) را بین ′بادامی سفید 3′ و ′ژنوتیپ 7′ نشان داد. کمترین شباهت (18 درصد) در بین ژنوتیپ ماده ′گرمه سیاه′ و ژنوتیپ ماده ′سفید صابونی 1′ بود. تجزیه کلاستر بر اساس ضریب تشابه دایس و روش یو.پی.جی.ام.آدر حد تشابه 41/0 ژنوتیپ های مورد بررسی را در هشت گروه قرار داد که ′ژنوتیپ صابونی سفید 1′ و ′ژنوتیپ 4′ از دیگر ژنوتیپ ها به طور جداگانه ای تفکیک شدند. نتایج به دست آمده تنوع ژنتیکی بالایی را در بین ژنوتیپ های مورد بررسی نشان داد.