دانشمندان فیزیک در ایران از دوره باستان تا پایان دوره قاجار

هدف از بررسی دانشمندان فیزیک در ایران، یافتن نشانه هایی است که جای پای فرهنگ گذشته سرزمین ایران را در زمینه دانش فیزیک در تاریخ گذشته به یاد آورد. علوم فیزیکی از دوران باستان و به ویژه در ایران باستان تنها به چند زمینه ویژه از فیزیک محدود می شود که بیشتر در باره نجوم و اخترشناسی، گاهشماری، علم اوزان و اندازه گیری، نورشناخت، مکانیک، مکانیک سیال ها، و فیزیک صوت، و مفاهیم ریشه ای مانند ماده، حرکت، مکان و زمان می باشند. بودن نزدیک به یکصد دانشمند فیزیک و نجوم، نمایی از گستره پویایی های علمی کشورمان در این دوره دارد. آگاهی از زندگینامه این دانشمندان مهم است و از دیدگاه شناخت تاریخ علم کشورمان برای نسل ها درس پند آموزی خواهد بود. به برکت آزادی و امنیت در شهرهای ایران و دلگرمی حکمرانان ایرانی به گفتگو های علمی و پژوهشی در پایان سده چهارم و آغاز سده پنجم دانشمندان پیشرو پدیدار شدند. پس از سده چهارم در حکومت‌های غیرایرانی در دوره هایی از آزادی تکاپو و گفتگو و نوشتار و گفتمان در باره اندیشه ها جلوگیری شد و نوبت به آزار و فشار و همچنین کشتار و تاراج دانشمندان و فیلسوفان رسید. در دوره صفویه نیز برخی سخت گیری های مذهبی سبب شد که گروهی از دانشمندان به هندوستان و خاک عثمانی پناه برند و در نتیجه، پویایی های علمی در کشور از رواج و گسترش باز ایستاد. راه اندازی دارالفنون در 1230 یک زمان چرخش در تاریخ علمی کشور است. بودن نخستین آموزگار فیزیک و چاپ نخستین کتاب فیزیک در ایران در دارالفنون رخ داد. فرستادن دانش آموزان به اروپا و دیدن پیشرفت‌های علمی پس از رنسانس، و بیداری ایرانیان، راه اندازی مدارس نوین، و انتشار کتب علمی، و سرانجام راه اندازی دانشگاه‌ها همه از پی آمدهای مدرسه دارالفنون است. تاریخ به یاد دارد که هرگاه در ایران آرامش و امنیت، آزادی و رواج و گسترش اقتصادی وجود داشته و حکمرانی توانمند و پشتیبان گسترش دانش فرمان رانده است، افرادی که به سوی علم و ادب و هنر، مانند شناخت جهان و طبیعت، روی می کرده اند، فراوان بوده و دستاوردهای پژوهش و آموزش آن ها چشمگیر شده است.