نگاه یک فیلسوف و یک عارف به مساله خودکشی: فلوطین و ابن عربی

مطالعه و تامل در مقاله عالمانه جناب آقای دکتر محقق داماد که نظر فقیه و قانون گذار را بر مساله ای بنام خودکشی منعکس می نمود[i]، انگیزه ای شد تا نگاه یک فیلسوف و یک عارف را هم به این مساله بشری[ii] مورد توجه قرار دهیم. برای این منظور از میان فیلسوفان، فلوطین (Plotin) و از میان عارفان، ابن عربی را برگزیدیم. البته در این مقال، مجالی برای یک مطالعه تطبیقی نداریم و فقط به اختصار به بیان نظر هر یک می پردازیم.
[ii] آلبر کامو (Albert Camus) (1960 م. 1913 م.) نویسنده نامی فرانسه، کتاب «افسانه سیزیف» (Le mythe de Sisyphe) را با این جمله شگفت آور آغاز می کند: «تنها یک مساله واقعا جدی وجود دارد و آن خودکشی است». البته وی برای توضیح این مطلب بی درنگ می افزاید: «پاسخ به این پرسش که آیا زندگی ارزش زیستن دارد یا نه؟ پاسخ به یک مساله اساسی فلسفه است».
ملاحظه می کنیم که وی مساله ای به نام خودکشی را که بیشتر یک امر روانی و یا اجتماعی در میان انسان ها می باشد، به صورت یک مساله فلسفی مطرح نموده است. در واقع کامو مساله خودکشی را با مساله ای بنام «بیهودگی و عبث» (Absurde) مربوط نموده است. به عبارت دیگر، در نظر او اگر زندگی بیهوده است، ارزش زیستن هم ندارد. بدیهی است که فیلسوفان الهی و به طریق اولی عارفان هرگز چنین نگاهی به زندگی نداشته و ندارند.