جستاری در مفهوم شناسی و گستره اخلاص در قرآن

دعوت به خداپرستی و اخلاص در بندگی سرلوحه دعوت همه انبیاء الهی بوده است. دستور بندگی خالص در قرآن علاوه بر واژه اخلاص و مشتقات آن با کلمات و عبارت های متنوع دیگری آمده است؛ مانند: «یریدون وجهه»، «اسلم وجهه لله»، «نصحوا لله»، «ابتغاء مرضات الله »، «ابتغاء وجه الله »، «و قربات عند الله »، «حنیف»، «تبتل إلیه». ضد اخلاص در اعتقاد و عبادت، شرک و بت پرستی و مقابل اخلاص در طاعت ریا است که در روایات از آن به «شرک خفی» و «شرک اصغر» تعبیر شده است.. اگرچه گستره اخلاص در قرآن شامل تمام باورهای اعتقادی، اعمال عبادی و صفات پسندیده اخلاقی می شود، ولی آنچه در این تحقیق بررسی می شود، مباحثی است که با توجه به تصریح آیات قرآن و دیدگاه مفسران عامه و خاصه آمده است که شامل اخلاص در اعتقاد، در برابر شرک و بت پرستی، اخلاص در اعمال عبادی مانند نماز و زکات، حج، خمس، زکات، مناسک حج و عمره و جهاد، همچنین درباره برخی از فضائل اخلاق ایمانی مانند اخلاص در انفاق، اطعام، گواهی دادن، نجوا در اصلاح بین مردم، صدقه و هر کار پسندیده، بیعت با پیامبر اکرم (ص) و هجرت و یاری کردن اسلام است. این بحث ها با محوریت آیات و دیدگاه مشهور مفسران شیعه و اهل سنت و منابع اخلاقی و لغوی مورد تحقیق و بررسی قرار می گیرد.