نقش اجزای عملکرد در تعیین عملکرد کل دانه کلزا(Brassica napus L.)در منطقه گنبد

در کلزا (Brassica napus L.)، عملکرد دانه تابعی از اجزای تشکیل دهنده آن، شامل تعداد بوته در متر مربع، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن دانه می باشد. به منظور کمی سازی نقش اجزای عملکرد در تشکیل عملکرد دانه در کلزا، از داده های 12 آزمایش انجام شده طی سال های 1386-1379 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد استفاده شد. نتایج نشان داد که در هیچ کدام از ژنوتیپ های آزاد گرده افشان و هیبرید، عملکرد دانه تحت تاثیر تراکم بوته در واحد سطح و وزن دانه قرار نگرفت. اگرچه بین تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف با عملکرد دانه روابط مثبت و معنی داری وجود داشت، ولی زمانی که سه جزء تعداد بوته در متر مربع، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف در قالب تعداد دانه در متر مربع با یکدیگر ترکیب شدند رابطه رگرسیونی خطی معنی داری بین عملکرد دانه با تعداد دانه در متر مربع مشاهده شد. میانگین تعداد دانه در غلاف در ژنوتیپ های آزاد گرده افشان و هیبرید به ترتیب برابر 1/18 و 8/19 عدد و دامنه تغییرات آن به ترتیب برابر 27-4 و 26-6 عدد بود. نتایج این مطالعه نشان داد که از بین اجزای عملکرد، تعداد دانه در واحد سطح جزء اصلی تعیین کننده عملکرد در کلزا بود. به ازای افزایش هر دانه در متر مربع، عملکرد دانه در ژنوتیپ های آزاد گرده افشان و هیبرید کلزا معادل 02/0 کیلوگرم در هکتار افزایش یافت، که نشان دهنده واکنش مشابه و مثبت عملکرد دانه هر دو گروه از ژنوتیپ ها به افزایش تعداد دانه در متر مربع است. وجود روابط رگرسیونی بین عملکرد و تعداد دانه در متر مربع در ژنوتیپ ها و شرایط محیطی مختلف، نشان داد که تعداد دانه در متر مربع جزء اصلی تعیین کننده عملکرد دانه در کلزا بوده و عملکرد کلزا را می توان از طریق افزایش این جزء از عملکرد افزایش داد.