تاملی در المقصد الاقصی فی ترجمه المستقصی تالیف حسین بن حسن خوارزمی کبروی (قرن نهم)

در فهرست منابع و سیره پژوهی، متاسفانه نامی از کتاب «المستقصی» نگاشته نیمه دوم قرن ششم از ابوالکرم عبدالسلام محمد بن حسن بن علی الحجی الفردوسی الاندرسفانی، به چشم نمی خورد و با آنکه جد و جهد نویسندگان این مقاله در دستیابی به نسخه اصلی یا نسخه بدل های سده های ششم، هفتم و هشتم هجری تا کنون به غایت مطلوب نرسیده است، نظر به قدمت این کتاب و جامع حدیث بودن مولف آن، شناخت این اثر لازم به نظر می رسد. و از آن جا که تا کنون نسخه ای خطی از اصل آن به دست نیامده، تصحیح «المقصد الاقصی فی ترجمه المستقصی» از حسین خوارزمی (متوفای قرن نهم) گامی موثر در شناخت بیشتر منابع سیره و شیوه سیره نویسی در قرن ششم هجری است. با تصحیح این نسخه، به زوایای زندگی و آثار «اندرسفانی» پی می بریم. کسی که انس خالدوف با مطالعه نسخه بی نام مولف، از نام کتاب «المستقصی»، پی به مولف آن، یعنی اندرسفانی می برد. شناخت اندرسفانی نیز که در فرهنگنامه های اعلام از او یادی نشده - اهمیت بسیار دارد. «المقصد الاقصی» علاوه بر شناسایی شخصیت والای مذکور، ما را با شخصیت علمی و ارزش وجودی حسین خوازرمی بیشتر آشنا می کند و با توجه به حجم بسیار اشعار وی در این اثر، گامی آغازین است برای تصحیح دیوان او که به اشتباه به حسین منصور حلاج منسوب است. این مقاله به بررسی ارزش نسخه «المقصد الاقصی فی ترجمه المستقصی» و لزوم نسخه شناسی آثار حسین خوارزمی می پردازد.