مدیریت و تقلیل عملی آلاینده های رودخانه قمرود

قمرود از جمله رودهای نسبتا کم آبی است که در حوزه ی مرکزی ایران جاری است، این رودخانه از دامنه های شمالی زاگرس سرچشمه می گیرد و در پایاب پس از پیوستن به رودخانه، قره چای در دشت مسئله به دریاچه نمک در شمال شرقی شهر قم می ریزد. مساحت حوزه آبریز قمرود 19000 کیلومتر مربع و طول شاخه اصلی آن 288 کیلومتر برآورد شده است. جهت عمومی این رودخانه از جنوب غربی به شمال شرقی است. بخش عمده جریانات سطحی قمرود از شاخه اصلی مهم در بند گلپایگان تامین می شود. حداکثر ارتفاع در حوزه 3724 متر و حداقل آن 810 در خروجی حوزه آبریز واقع در دشت مسئله است. دو سد مهم 15 خرداد با 200 میلیون متر مکعب ظرفیت و سد گلپایگان با 5/46 میلیون متر مکعب بر روی آن ساخته شده است. وجود زمین های کشاورزی نسبتا متراکم در کنار رودخانه باعث شده، بخشی از آب زمین ها کشاورزی توسط رودخانه، زهکشی شود و در بستر رودخانه آلگ ها به طور بی رویه ای رشد کرده کاهش کیفیت آب رودخانه را تحمیل می کند. در زمان حداقل آب دهی رودخانه که با فصل خشک (تابستان) منطبق است. (1، 2، 3، 6، 7، 8 و 10) جهت حفاظت، پاک سازی و بهسازی اکوسیستم رودخانه قمرود شناسایی منابع و کانون های آلودگی حاشیه رودخانه و تعیین نوع، میزان و محل های ورود آلاینده ها به آن انجام شد. ایستگاه های نمونه برداری براساس جریانات و انشعابات فرعی، فاضلاب های روستایی و شهری صنعتی و کشاورزی، سهولت در امر حمل و نقل و دسترسی به ایستگاه ها در فصول مختلف و نزدیکی به ایستگاه های هیدرومتری انتخاب شدند. حدود 8 الی 12 ایستگاه در طول رودخانه قم رود مشخص گردید. مقدار پارامترها COD، BOD5، میزان کدروت – هدایت الکتریکی آب DO و PH مورد آزمایش قرار گرفتند. از نظر جامدات محلول (TDS) منطقه امامزاده عبدالله، قلعه چم، پل خلج آباد، پذیرای بیش ترین میزان مواد محلول هستند. همچنین میزان کدورت در محدوده قلعه چم، پل آسفالت فرا راه، پل خلج آباد، هموار لک ها بیش تر از سایر ایستگاه ها می باشد که واحدهای شستشوی شن و ماسه در این منطقه موجب آن بوده اند. هدایت الکتریکی آب نیز با توقف در سد 15 خرداد تحت تاثیر اراضی شور افزوده شده است و همچنین ورود پساب سیستم اسمز معکوس جهت تصفیه آب شیرین ویژه در ایستگاه پل انقلاب نیز یکی از عوامل افزایش هدایت الکتریکی آب رودخانه می باشد. در بررسی ها مشخص گردید که تخلیه فاضلاب های کشاورزی، صنعتی و شهری و دفع پسماند های صنعتی و انسانی موجبات آلودگی و تخریب اکوسیستم رودخانه را فراهم آورده است. ورود فاضلاب و پساب های تصفیه نشده به رودخانه باعث افزایش بار مواد آلی آن و کاهش میزان اکسیژن محلول در آب و موجب مرگ آبزیان به ویژه ماهیان گردیده است.