تحلیل راهبردهای شرکت های بین المللی نفتی در بازار نفت و گاز

شرکتهای بین المللی نفتی از مهمترین بازیگران بازار جهانی نفت هستند. فعالیت این شرکتها با کشف نفت در آمریکا شروع شد. تا پایان قرن نوزدهم صنایع نفت و گاز فقط در کشور آمریکا قرار داشت. در این دوره راهبرد شرکتهای بزرگ نفتی فعال در آمریکا، انحصار در بخش پاییندستی نفت بود. اما پس از توسعه صنایع نفت و گاز در سطح بین المللی، طی سالهای 1940-1900 شرکتهای بین المللی با فضایی رقابتی و کاهش قیمت در صنعت نفت روبرو شدند. پس از سال 1928، در سطح بسیار بالای صنعت نفت ادغام افقی انجام شد و تا اوایل دهه 1970 از طریق کنسرسیوم، مالکیت مشترک آنها بر شرکتهای عملیاتی خاورمیانه همچنان پابرجا ماند. در این سه دهه علاوه بر ادغام افقی، ادغام عمودی نیز بهطور کامل در بازار نفت وجود داشت و شرکتهای بین المللی نفتی بر تمام زنجیره تولید از بالادست تا پاییندست کنترل داشتند. در نیمه اول دهه1970، با ملیشدن شرکتهای عملیاتی، ادغام افقی در چارچوب سازمان اوپک، جایگزین ادغام شرکتهای نفتی شد. در دوره چهارم (1984-1974) شرکتهای بین المللی نفتی بهدنبال منابع نفتی جدید برای جایگزینکردن منابع شرکتهای ملی نفت و همچنین گسترش فعالیتهای خود در سایر حوزه ها مثل معادن، فلزات و غیره بودند. در دوره پنجم (1994-1985) با کاهش قیمت نفت و کاهش سودآوری، شرکتهای بین المللی نفتی اقدام به بازسازی درونی، شکست ادغام عمودی عملیاتی، تمرکز مجدد بر صنایع نفت و گاز و استفاده حداکثری از منابع و ظرفیتهای خود کردند. دوره ششم (2002-1995) موج ادغامها برای استفاده از اقتصاد مقیاس برای مواجهه با کاهش قیمت نفت اتفاق افتاد. در حال حاضر نیز با افزایش نقش شرکتهای ملی نفت و شرکتهای خدماتی، جایگاه شرکتهای بین المللی در بازار نفت کاهش یافته است. راهبرد این شرکتها برای بازیابی جایگاه خود عبارت است از حرکت به سمت توسعه منابع گازی، ادغام عمودی در صنعت گاز طبیعی و افزایش تحقیق و توسعه و سرمایهگذاری در منابع نامتعارف نفتی و گازی.