رهبری امام خمینی(ره) در دفاع مقدس مبتنی بر گفتمان فرهنگی شباهت محور

آنچه که امروزه در تحلیل جنگ ها مورد نظر کارشناسان نظامی قرار می گیرد و رویکرد آنها را نسبت به جنگ مشخص می نماید، توجه به ارکان سخت افزاری موجود در رویارویی با دشمن است. در این رویکردها، کشورها دارای ظرفیت مشخص سخت افزاری و یک رشته منافع ملی عینی و بیرونی در جهان خارجی و ارجحیت های پیشینی معینی هستند که تصمیم گیری های عرصه نبرد را بر اساس یک منطق ابزاری و انتخاب عقلانی بر مبنای آن قرار می دهند. پرداختن به دفاع مقدس با این رویکرد ما را به بن بست در تحلیل می رساند؛ چرا که بر مبنای رویکرد رئالیستی، کشوری که در برابر دشمن دارای ظرفیت های سخت افزاری یکسانی نیست عملا راهی جز تسلیم ندارد. این در حالی است که ایران توانست در برابر هجمه همه جانبه عراق که با تکیه بر توان نظامی جهانی صورت پذیرفت در جنگ پیروز شود. یکی از جنبه های اصیلی که ما را در تحلیل دفاع مقدس یاری می کند توجه به ظرفیت اسلام و رهبری جامعه اسلامی در بسیج و جلب مشارکت داوطلبانه مردم به عنوان رکن اصلی دفاع که از آن به نیروی انسانی تعبیر می شود، می باشد. امام خمینی(ره) به عنوان رهبر انقلاب اسلامی در طول دوران دفاع مقدس با استفاده از ظرفیت های موجود در آموزه های اسلامی با ایجاد یک گفتمان فرهنگی مبتنی بر شباهت جویی به عناصر اصیل آموزه های اسلامی، مانند فرهنگ عاشورا، جنگ احد، تحمل مشقات و سختی ها در جنگ توسط پیامبر و اهل بیت(ع) و مولفه ها و آموزه های اخلاقی اسلام، سعی در القای یک هویت جدید به مردم ایران بر اساس شباهت جویی به رفتار اهل بیت نمود و گستره و جغرافیای جدیدی را در مبارزه بر اساس اسلام ایجاد نمود که ضامن حضور مردم در جبهه ها بود. امام(ره) با تکیه بر الگوگیری و شباهت جویی به رفتار اهل بیت و یاران با وفای ایشان در جنگ ها سعی در اعمال رهبری و ترغیب افراد مسلمان جامعه ایران به حضور در جبهه های نبرد نمود تا بدین طریق هم اسباب رشد و هدایت مردم را به واسطه پیروی از آموزه های اصیل اسلامی فراهم نماید و هم مبتنی بر این گفتمان، جنگ را رهبری نمایند. این مقاله درصدد است ضمن بازنمایی عناصر و مولفه های فرهنگی به کار رفته توسط حضرت امام (ره) در ایجاد گفتمان فرهنگی شباهت محور، به آموزه های اصیل اسلامی کیفیت و نقش این گفتمان را در رهبری عرصه نبرد نشان دهد.