ارزیابی قابلیت ترکیب پذیری و توارث پذیری صفات کمی و کیفی لاین های آفتابگردان (Helianthus annuus L.) در مازندران

به منظور بررسی ترکیب پذیری و قابلیت توارث صفات کمی و کیفی لاین های آفتابگردان، سه تستر و چهار لاین در قالب طرح تلاقی لاین- تستر تلاقی داده شدند. دوازده تلاقی حاصل به همراه والدها و شاهدها از جمله هیبرید آذرگل، رقم آلستا، ارو فل ور، SHF81-85 SHF81-90 و RF81-.54/1 مجموعا 25 تیمار در قالب طرح لاتیس در دو تکرار در ایستگاه تحقیقات زراعی دشت ناز متعلق به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران در سال زراعی 1387 مورد ارزیابی قرارگرفتند. در این بررسی صفات عملکرد دانه، ارتفاع بوته، قطر طبق، وزن هزار دانه، درصد روغن و عملکرد روغن مورد بررسی قرار گرفت. برآورد قابلیت توارث خصوصی نسبتا بالا برای صفات وزن هزار دانه و عملکرد دانه نمایانگر اهمیت بیشتر اثرات افزایشی ژن ها در کنترل ژنتیکی صفات مزبور می باشد. تستر T2 (AF81-40) و لاین L1 (RF81-154/2) با برخورداری از قابلیت ترکیب پذیری عمومی مثبت و معنی دار برای صفات عملکرد دانه و عملکرد روغن در زمره والدهای مطلوب برای بهبود صفات فوق الذکر محسوب گردیدند. همچنین تستر T1 (AF81-178) با برخورداری از ترکیب پذیری منفی و معنی دار برای ارتفاع بوته والد مناسبی در جهت کاهش این صفت در تلاقی ها محسوب می شود. برآورد ترکیب پذیری خصوصی تلاقی ها نشان داد که تلاقی های AF81-222 × RF81-053/2، AF81-178 × R4 و AF81-178 × RF81-106/1 از ترکیب پذیری خصوصی مناسبی برای کاهش ارتفاع بوته برخوردار بودند. تلاقی AF81-40 × RF81-154/2 دارای ترکیب پذیری خصوصی مثبت و معنی دار برای صفات وزن هزار دانه بوده است. تلاقی AF81-40 × RF81-154/2 علاوه برداشتن ترکیب پذیری خصوصی مثبت و معنی دار برای عملکرد دانه و روغن از بالاترین مقادیر این صفات نیز برخوردار بوده است.