مروری بر مخاطرات ژئوتکنیکی و آسیبهای سازه ای در زلزله های 21 مردادماه 1391 اهر- ورزقان

در روز 21 مرداد ماه 1391 مصادف با 11 اوت 2012 در ساعات 16 و 53 دقیقه و 17 و 4 دقیقه دو زلزله به ترتیب با بزرگای 4/6 و 3/6 استان آذربایجان شرقی را لرزاند. بلافاصله پس از وقوع زلزله گروهی از پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله برای بازدید از مناطق زلزله زده اعزام گردید. این مقاله بخشی از نتایج مشاهدات این بازدید و ارزیابی های پس از آن است. بر اساس آثار مشاهده شده در منطقه زلزله زده، علاوه بر گسلش سطحی، مخاطرات ژئوتکنیک لرزه ای نیز شامل اثرات ساختگاه در تقویت امواج لرزه ای، زمین لغزش و سنگ-ریزش به وقوع پیوسته است. بر اساس مشاهدات انجام یافته و گزارشهای موجود، شهرستانهای ورزقان، اهر و هرسین کانون بیشترین خسارات بوده است. گزارشهای رسمی خسارات جانی را 306 کشته و بیش از 1500 زخمی اعلام نموده اند. مشاهدات آسیب در ساختمانها نشان می دهد که آسیبهای وارده به اجزای غیرسازه ای و تاسیسات خسارات مالی قابل توجهی را به همراه داشته است و موجب توقف خدمت رسانی بسیاری از تاسیسات گردیده است. همچنین بیشترین قربانی در این زلزله در اثر تخریب ساختمانهای روستایی خشتی و گلی یا آجری بدون رعایت ساده ترین ضوابط فنی بوده است. بیمارستانهای فعال در منطقه در زمان زلزله از خدمت رسانی خارج شده و بخشهای غیرسازه ای مانند دیوارها و سقفهای کاذب آسیب شدیدی را متحمل شدند. در کنار مشاهده آسیبهای موضعی، آسیبهای سازه ای و جدی که باعث توقف خدمت رسانی در پلها و ابنیه حمل و نقل و سدهای احداث شده در منطقه زلزله زده گردد، مشاهده نشد.