جداسازی سویه های زانتوموناس لاکتوز مثبت از جمعیت باکتری بیماری زای شانکر مرکبات موجود در ایران

زانتان هتروپلی ساکاریدی است که توسط گروهی از باکتری های بیماری زای گیاهی از جنس زانتوموناس [i] تولید می شود. به طور معمول برای تهیه زانتان از منابع کربنی مثل گلوکز، سوکروز و نشاسته استفاده می شود. به علت هزینه های بالای فراوری و حمل این منابع کربنی، هزینه نهایی تولید زانتان از منابع اشاره شده بالا می رود. به دلیل میزان بیان پایین و در برخی موارد نقص آنزیم بتا گالاکتوزیداز در بسیاری گونه های زانتوموناس از جمله زانتوموناس کمپستریس [ii]، نمی توان از محیط های ارزان قیمت سرشار از لاکتوز مثل آب پنیر برای تولید زانتان استفاده نمود. بنابراین، در صورت دسترسی به سویه های باکتریایی با قابلیت تجزیه لاکتوز، امکان بهره وری از یک منبع کربنی ارزان قیمت (آب پنیر) برای تولید یک فراورده تجاری ارزشمند (زانتان) فراهم خواهد آمد. در این پژوهش، بر روی کلکسیونی متشکل از 210 سویه ایرانی Xanthomonas citri subsp. Citri جمع آوری شده از باغات مرکبات جنوب ایران مطالعه شد. در ادامه کوشش شد که با استفاده از روش کار مولکولی و تعیین توالی ژن S rRNA 16 این سویه ها از جنسیت آن ها اطمینان حاصل شود. همچنین، رشد این باکتری ها در محیط لاکتوزی بررسی شد. از میان 210 سویه مورد مطالعه، 27 سویه قادر به رشد روی محیط غنی از لاکتوز بودند. سپس با تعیین توالی ژن S rRNA 16 این سویه ها و تطابق آن با دیگر توالی های S rRNA 16 باکتری های زانتوموناس موجود در بانک ژنی [iii]، از جنسیت این باکتری ها اطمینان حاصل شد. همچنین، این باکتری ها، دارای رشد قابل قبولی در محیط لاکتوزی بودند. در مجموع، می توان گفت که سویه های زانتوموناس لاکتوز مثبت جدا شده از باغات مرکبات جنوب ایران از قابلیت خوبی در مصرف لاکتوز برخوردار هستند و امید است که در آینده ای نزدیک، از این سویه های طبیعی در جهت تولید زانتان در محیط های ارزان قیمت لاکتوزی مثل آب پنیر بهره گرفت.