پاسخ به نقد مقاله: تاثیر آموزش ارتقای سلامت بر شیوه زندگی دانش آموزان مقطع دبیرستان

در ارتباط با نقد مقاله: «تاثیر آموزش ارتقای سلامت بر شیوه زندگی دانش آموزان مقطع دبیرستان منتشر شده در دوره 13، شماره 5 سال 1392» توضیحات زیر ارائه می گردد: در مقاله اصلی (1) در معرفی روش مطالعه، نوع مطالعه نیمه تجربی ذکر شده است و نویسنده محترم مقاله در پاسخ به انتقاد وارد شده(2)، نیمه تجربی معرفی شدن طراحی مطالعه را یک اشتباه ذکر کرده اند و در واقع با نظر منتقد محترم مبنی بر تجربی بودن مطالعه طراحی شده موافقت نموده اند. در حالی که مبتنی بر توضیحات زیر، مطالعه انجام شده به واقع تحقیقی نیمه تجربی بوده و بنابراین نقد وارده صحیح نیست. منتقد محترم صرف داشتن گروه کنترل را برای تجربی بودن یک مطالعه کافی دانسته اند. اما یک مطالعه تجربی باید دارای هر سه عنصر زیر باشد: 1- دست کاری یا مداخله (توانایی تاثیرگذاری یا هدایت متغیر مستقل) 2- گروه کنترل 3- تصادفی سازی (اختصاص تصادفی بدون bias یا تورش نمونه به هر یک از گروه ها) در صورت فقدان هر یک از این عناصر در طراحی، مطالعه تجربی به شمار نمی آید. مطالعات نیمه تجربی طرح هایی هستند که در دو عنصر وجود مداخله و داشتن گروه کنترل با مطالعات تجربی مشترکند اما فاقد عنصر تصادفی سازی هستند. تصادفی سازی یا انتخاب اتفاقی، اشاره به چگونگی اختصاص نمونه ها به گروه های مطالعه دارد. در تصادفی سازی برای هر یک از نمونه ها احتمال شناخته شده و معینی برای اختصاص به هر یک از گروه های مطالعه وجود دارد (مانند گروه تجربی یا کنترل)، که در اکثر مطالعات تجربی این احتمال مساوی است. به هر حال در صورتی که به دلیل خاصی نیاز به گروه تجربی بزرگ تری باشد، ممکن است در فرایند تصافی سازی در ازای اختصاص هر تعداد از نمونه به گروه تجربی، تعداد کمتری به گروه کنترل اختصاص یابد. در نمونه گیری تصادفی از یک جامعه، برای هر فرد احتمال مشخص برای ورود به مطالعه و نه الزاما احتمال مشخص برای قرار گرفتن در هریک از گروه های تجربی یا کنترل وجود دارد. به عبارتی در حالی که تصادفی سازی با اعتبار داخلی مطالعه در ارتباط است، نمونه گیری تصادفی به منظور تامین اعتبار خارجی یا تعمیم پذیری نتایج انجام می گیرد. بنابراین تصادفی سازی از عناصر ضروری طراحی مطالعه است اما نمونه گیری تصادفی یا انتخاب تصادفی نمونه ها برای ورود به مطالعه جزیی از پروتکل مطالعه بوده و از اجزای طراحی مطالعه نیست(3و4). در مقاله مورد نقد، نمونه گیری تصادفی انجام شده اما تصادفی سازی صورت نگرفته است، بنابراین مطالعه نیمه تجربی است. در ارتباط با نقد وارده شده به روش تعیین پایایی ابزار، لازم به ذکر است که به کارگیری روش های همسانی درونی که برای تعیین همسانی یا یکنواختی ماده ها یا اجزای سازنده یک ابزار به کار می روند از روش های تعیین پایایی هستند و ضریب آلفای کرونباخ روشی معمول و مطلوب برای تعیین همسانی درونی ابزار به شمار می آید(5تا9). همان گونه که روش دونیمه کردن پرسشنامه نیز که توسط منتقد محترم به عنوان روش تعیین پایایی پیشنهاد شده است یکی از روش های تعیین همسانی درونی است. به علاوه در مقایسه روش ضریب آلفا و روش دو نیمه کردن پرسشنامه، باید گفت روش دو نیمه کردن پرسشنامه نوعی روش ضریب آلفا است در واقع ضریب آلفا معرف میانگین ضرایب پایایی حاصل از همه ی دو نیمه های ممکن یک پرسشنامه است(7). بنابراین نقد ارائه شده در مورد روش پایایی ابزار نیز، وارد به نظر نمی رسد.