بررسی ویژگی های رسوب شناسی نهشته های نئوژن منطقه سیاه کوه و گچ آب

سازندهای مارنی سطح وسیعی از کشور ایران را دربرگرفته است. فرسایش پذیری بالای این سازندها در سطح حوزه های آبخیز کشور مسائل و مشکلات زیادی از جمله کاهش کیفیت خاک در اراضی کشاورزی و مرتعی و جنگلی، افزایش ریسک حرکات توده ای و لغزش، کاهش کیفیت منابع آب سطحی و زیرزمینی، افزایش میزان بار رسوبی وارد شده به مخازن سدهای کشور، بیابانی شدن مناطق تحت فرسایش های تشدیدشونده و شکست طرح های آبخیزداری اجراشده بدلیل شناخت ناکافی از میزان حساسیت سازندها به فرسایش را در بر می گیرد. ناحیه مورد مطالعه، کوه گچ آب و سیاه کوه، در بخش شمال غرب دشت کویر، در 74 کیلومتری جنوب غربی سمنان واقع شده است. در این منطقه، نهشته های ریز دانه نئوژن سازند قرمز بالایی، برونزد دارند. در این پژوهش ویژگی های رسوب شناسی هر یک از واحد های سازند قرمز بالایی مورد بررسی قرار گرفت. اشکال فرسایش موجود در منطقه شامل فرسایش سطحی، شیاری، خندقی، آبراهه ای و تونلی می باشند که از مارن های دارای این اشکال فرسایش، نمونه برداری شد. آزمایش های انجام گرفته بر روی نهشته های نئوژن شامل دانه بندی، هیدرومتری و کربنات سنجی می باشد. با توجه به بررسی های رسوب شناسی و سنگ شناسی رسوبی، بافت رسوبات سازند قرمز بالایی کوه گچ آب از نوع سیلت ماسه ای، سیلت، گل ماسه ای و گل است. بررسی توزیع اندازه ذرات نمونه های رسوبی بیانگر این موضوع است که نهشته های نئوژن در شرایط محیط کم عمق و کولابی با تغییرات عمق (با توجه به ارتباط میان میزان آهک و عمق رسوب گذاری) مشخص، نهشته شده اند که این شرایط محیطی به محیط پر انرژی کانال رودخانه ای نیز تغییر فاسیس داده اند. نتایج آزمایش کلسی متری نشان داد که این رسوبات حاوی 28/24 تا 98/34 درصد آهک هستند. به علت پایین بودن درصد آهک از یک سو و میزان رس از سوی دیگر در رسوبات سازند قرمز بالایی کوه گچ آب و سیاه کوه، به کار بردن اصطلاح مارن برای این رسوبات از لحاظ تقسیم بندی رسوب شناسی درست نمی باشد و بهتر است به آن ها سیلت های گچی-نمکی یا مادستون های گچی-نمکی اطلاق شود.