ارزیابی غلظت عناصر جزئی در خاک های منطقه هشتگرد با استفاده از روش های زمین شیمیایی و آماری چند متغیره، استان البرز، ایران

غلظت عناصر جزئی آرسنیک، کبالت، کروم، مس، مولیبدن، نیکل، سرب، وانادیم و روی در 160 نمونه خاک منطقه هشتگرد مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. مقایسه میانگین غلظت عناصر جزئی نمونه های خاک کشاورزی و غیرکشاورزی با مقادیرمیانگین جهانی خاکهای غیرآلوده نشان می دهد که آرسنیک، کبالت، مس، نیکل، وانادیم و روی مقادیر بالاتری نسبت به میانگین جهانی دارند. نتایج فاکتور آلودگی(CF) نشان داد که عناصر آرسنیک، کبالت، نیکل، روی و وانادیم آلودگی متوسط و مس آلودگی قابل توجه برای خاکهای کشاورزی و غیرکشاورزی دارند. محاسبه درجه آلودگی اصلاح شده(mCd) برای نمونه های خاک منطقه هشتگرد، درجه پایین آلودگی کل را نشان می دهد. محاسبه فاکتور غنی شدگی(EF) براساس مقدار میانگین زمینه نشان داد که عناصر مس، روی، سرب و وانادیم در خاکهای کشاورزی و عناصر کروم و روی در خاکهای غیرکشاورزی غنی شدگی دارند. تحلیل مولفه اصلی(PCA) برای ارزیابی منشاء و ارتباط عناصر مورد استفاده قرار گرفته است. ارتباط بسارخوب و قوی عناصر کبالت، آهن، نیکل و کروم در خاکهای کشاورزی و عناصر مس، وانادیم، کبالت، آهن، روی و نیکل در خاکهای غیرکشاورزی بیان کننده نقش مهم فرایندهای سنگ شناختی و خاکزاد در کنترل غلظت این عناصر است. عناصر مس، وانادیم و روی در خاکهای کشاورزی رفتار شبیه غیروابسته را درون گروه ها و مولفه ها دارند، که نشان دهنده منشاء های زمین زاد و انسانزاد این عناصر است. رفتارهای متغیر سرب و آرسنیک احتمالا نشان دهنده منشاءهای متفاوت این دو عنصر است. بطورکلی نتایج نشان می دهد که آلودگی خاک به عنوان یک تهدید در منطقه نیست اما با در نظر گرفتن صنعتی شدن، فعالیت های کشاورزی و توسعه شهرنشینی در ناحیه هشتگرد خاکهای منطقه نیازمند پایش بیشتر برای آلودگی عناصر جزئی در آینده خواهد بود.