میزان و عوامل مربوط به استفاده ازکمربند ایمنی در رانندگان و سرنشینان جلو در تهران: نتایج مشاهده و مصاحبه

استفاده از کمربند ایمنی موثرترین وسیله در پیشگیری از شدت صدمه و مرگ و میر ناشی از حوادث جاده ای شناخته شده است. در کشور ایران به رغم بالابودن میزان مرگ و میرناشی از حوادث جاده ای، متاسفانه مطالعات اندکی در مورد عوامل خطر اصلی آن؛ از جمله عدم استفاده از کمربند ایمنی انجام شده است. هدف از این مطالعه بررسی میزان استفاده از کمربند ایمنی و عوامل مرتبط با آن درمیان رانندگان و شهروندان تهرانی است. این مطالعه مقطعی توصیفی، از دو بخش اصلی تشکیل شد. در بخش اول مشاهده مستقیم خودروها در 5 منطقه جغرافیایی (شمال، جنوب،غرب، شرق، مرکز) و یکی از بزرگراه های داخل شهر تهران، از ساعت 8 تا 9 صبح به مدت یک هفته انجام گرفت. در این بخش نوع خودر، استفاده یا عدم استفاده از کمربند ایمنی در رانندگان و سرنشینان جلو، جنسیت راننده و سرنشین جلو و سن تخمینی آنها توسط مشاهده گران آموزش دیده ثبت شد. بخش دوم مطالعه مصاحبه با شهروندان تهرانی بود که در همان محل های مشاهده، در مورد میزان و دلایل استفاده و عدم استفاده ازکمربند ایمنی انجام گرفت. ابزار جمع آوری داده ها؛ فرم های مشاهده و مصاحبه بودند که توسط گروه تحقق و با استفاده از مطالعات مشابه و در جهت اهداف تحقیق طراحی شد. در این مطالعه 7720 خودرو مورد مشاهده مستقیم قرار گرفتند. نتایج نشان داد که 77/9 درصد از رانندگان و 43/7 درصد از سرنشینان جلو در تهران کمربندایمنی بسته بودند. زنان هنگام رانندگی بیش از مردان از کمربند ایمنی استفاده می کردند ولی به عنوان سرنشین جلو استفاده ازکمربند ایمنی در مردان بیش از زنان مشاهده شد. استفاده از کمربند ایمنی در رانندگان و سرنشینان جلوی خودروهای وانت بار و ون بسیار پایین بود. در مصاحبه با 666 نفر از شهروندان تهرانی؛ 62/4 درصدآنها اظهار داشتندکه به هنگام رانندگی «همیشه» از کمربندایمنی استفاده می کنند ولی 55/6 درصد آنها گفتند به عنوان سرنشین جلو «همیشه» کمربند ایمنی خودرا می بندند. شهروندان تهرانی مهم ترین دلایل استفاده از کمربند ایمنی را اجتناب از جریمه شدن و برخورد پلیس، ترس از صدمه دیدن و احترام به قانون ذکر کردند و دلایل عدم استفاده از آن را نداشتن آگاهی از شدت صدمه، نداشتن آگاهی از مقررات و عادت نکردن بیان کردند. یافته های این مطالعه طراحی و اجرای برنامه های آموزشی جهت افزایش اگاهی و اعمال جدی قانون استفاده از کمربند ایمنی را برای رانندگان و سرنشینان جلو در تهران به خصوص در خودروهای وانت بار و ون پیشنهاد می نماید.