ارزیابی سریع نظام ثبت وقایع حیاتی و نظام آمار حیاتی (تولد و مرگ) ایران بر اساس چارچوب سازمان جهانی بهداشت

اطلاعات ثبت وقایع حیاتی مهم ترین منبع داده های آمار حیاتی هستند؛ ولی این نظام ها معمولا در بسیاری از کشورهای جهان سوم ضعیف و ناکامل می باشند. هدف این مطالعه ارزیابی سریع نظام ثبت وقایع حیاتی و نظام اطلاعات حاصل از آن در خصوص تولد و مرگ در ایران بر اساس مدل پیشنهادی سازمان جهانی بهداشت می باشد.
ابزار مورد استفاده در این ارزیابی سریع، پرسشنامه ای مشتمل بر 25 سوال در خصوص عملکرد نظام وقایع ثبت و آمار حیاتی در 11 حیطه می باشد. برای پاسخ به هر سوال، کشورها می توانند از بین چهار سناریوی طراحی شده برای هر سوال، یکی را که با شرایط نظام ثبت وقایع حیاتی آن کشور همخوانی دارد انتخاب نمایند.
حیطه های مربوط به منبع و زیرساخت های ثبت، سازمان دهی و وظایف نظام آمار حیاتی و ذخیره سازی و انتقال داده ها با کسب 100% امتیازات، بیشترین درصد امتیازات را به خود اختصاص داد. فعالیت های مربوط به طبقه بندی بین المللی بیماری ها با کسب 33% امتیازات و مدارک و آموزش کدگذاران، کیفیت کدگذاری و فعالیت هایی که بر کیفیت داده های علت مرگ تاثیر دارد با کسب 50% امتیازات، کمترین درصد امتیازات را به خود اختصاص دادند. در مجموع، امتیاز نهایی برای وضعیت نظام ثبت وقایع حیاتی و نظام آمار حاصل از آن، 61 امتیاز معادل 33/81% امتیازات بود. این امتیاز، نشان دهنده وضعیت نامتناسب نظام ثبت و آمار وقایع حیاتی کشور می باشد.
با توجه به نتایج ارزیابی، بیشترین نقاط ضعف نظام وقایع ثبت و آمار حیاتی کشورمان، در حیطه های مرتبط با کیفیت داده های مرگ و کدگذاری علت های مرگ می باشد. لازم است جهت برطرف کردن ضعف های شناخته شده در این زمینه سیاست گذاری و برنامه ریزی های لازم صورت پذیرد.