سنگ نگاری، کانی نگاری و تغییرات مقادیر 65Cuδ در پهنه های فروشست، برون زاد و درون زاد کانسارهای مس پورفیری دره زار و پرکام، استان کرمان، جنوب ایران

کانسارهای دره زار و پرکام در استان کرمان، دو نمونه از کانسارهای مس پورفیری در کمان ماگمایی سنوزوییک ارومیه- دختر هستند. سنگ های آتشفشانی مناطق مورد مطالعه بیشتر آندزیت، تراکی آندزیت و بازالت می باشند. استوک کوارتزمونزونیتی دره زار از درشت بلورهای پلاژیوکلاز، هورنبلند، کوارتز و بیوتیت تشکیل یافته و کانی های سازنده دیوریت تا میکرودیوریت پورفیری در پرکام شامل پلاژیوکلاز، فلدسپار قلیایی، آمفیبول، بیوتیت و کوارتز است. ستبرای پهنه اکسیدی در کانسار دره زار در حد چند متر بوده و در بسیاری از گمانه ها مشاهده نشده است در حالی که ستبرای پهنه فروشست از 2 تا 80 متر تغییر می کند. پهنه برون زاد در مرکز این کانسار بیشترین ستبرا (120 متر) را دارد. پهنه درون زاد کانسار دره زار تا ژرفاهای بیش از 400 متر گسترش پیدا می کند. ستبرای پهنه اکسیدی در کانسار پرکام قابل ملاحظه است و در برخی گمانه ها به 20 متر می رسد. پهنه فروشست پرکام میانگین ستبرایی حدود 20 متر دارد. ستبرای میانگین پهنه برون زاد در این کانسار 15 متر و بیشینه ژرفای آن 64 متر می باشد و پهنه درون زاد(ژرف زاد) نیز در برخی از گمانه ها تا ژرفای 500 متر ادامه می یابد. بررسی نسبت های ایزوتوپی مس پهنه های فروشست، برون زاد و درون زاد این دو کانسار نشان می دهد که درجه جدایش ایزوتوپی و تمرکز مس، به فرایندهای هوازدگی بستگی دارد. میانگین مقدار 65Cuδ مس در پهنه های فروشست، برون زاد و درون زاد در کانسار دره زار به ترتیب -6.16‰، 2.52‰ و 0.79‰ و در کانسار پرکام به ترتیب -4.33‰، 4.82‰ و 0.34‰ است. بنابراین، هوازدگی کانی های سولفیدی مس با تولید کانی های بازمانده سبک (از دید ایزوتوپی) و پراکنده شدن ایزوتوپ مس سنگین در آب زیرزمینی همراه بوده است. از این رو، پیش بینی می شود که نسبت ایزوتوپی مس پهنه فروشست در کانسارهای مختلف، با درجه شستشو و غنی شدگی پهنه برون زاد مرتبط باشد. مشاهدات میکرسکوپی و مطالعات کانی شناسی نشان می دهد که فراوانی هماتیت در پهنه فروشست کانسار دره زار بیشتر از پرکام است، در حالی که پهنه فروشست کانسار پرکام، گوتیت فراوان تری نسبت به دره زار دارد. مقدار کالکوسیت و پیریت- کالکوپیریت، به ترتیب در پهنه های برون زاد و درون زاد کانسار دره زار بیشتر از پرکام است.