تطبیق وتحلیل صفحه آرایی در دو نگاره از شاهنامه بایسنقری و شاهنامه طهماسبی

تطبیق وتحلیل صفحه آرایی در دو نگاره از شاهنامه بایسنقری و شاهنامه طهماسبی هنرمندان دوران تیموری (مکتب هرات) به مصور سازی کتاب های ادبی اهمیت بسیاری می دادند که این خود باعث پیشرفت ویژه ای برای کتاب آرایی درآن زمان گردید. اصول مطرح شده امروزی درصفحه آرایی، درآن دوران مطرح نبوده ولی به طور واضح ذهن هنرمند به طور ناخودآگاه درگیر این اصول و روابط بوده است یکی از آثار برجسته دراین زمره شاهنامه بایسنقری است، تاثیر مکتب هرات وشاهنامه بایسنقری (دوره تیموری) را در آثار دوران بعد می توان مشاهده کرد ازجمله شاهنامه طهماسبی (دوره صفوی). لذا این مقاله درپی پاسخ به این سوال است که: آیا ازنظر اصول صفحه آرایی نگاره انتخابی شاهنامه طهماسبی قابل تطبیق با نگاره انتخابی شاهنامه بایسنقری می باشدوجایگاه صفحه آرایی دراین دو نگاره چیست؟(تاثیر مکتب هرات وخصوصا شاهنامه بایسنقری در اکثر نگاره های این شاهنامه قابل ملاحظه می باشد ولی نگاره کیخسرو دستور به فراخوان توس می دهد مجموع خصوصیات مشترک را دارا می باشد از این رو این نگاره برای بررسی حاضر انتخاب شده است). بررسی عواملی که در ساختار صفحه آرایی موثر است از قبیل تقسیم بندی سطوح، تاثیر تزیینات ونقوش، و وسعت ومکان نوشته ها ازمهم ترین اهداف نگاره های مورد بررسی: «منذر شطرنج را در حضور انوشیروان می آموزد» از شاهنامه بایسنقری و«کیخسرو دستور به فراخوان توس می دهد» از شاهنامه طهماسبی، دراین جستار می باشند. ازانجام این تحقیق به شیوه تطبیقی وتحلیلی یافته هایی حاصل شد که به اختصار عبارت است از: با وجود شباهت های فراوان بین دو نگاره: (تقسیم-بندی سطوح،گرید سه ستون، استفاده از قرینگی و نقش ارتباطی نقوش)،تمهیداتی که برای از بین بردن قرینگی محض در صفحه انجام گرفته در دو نگاره کاملا متفاوت می باشدو نگاره شاهنامه بایسنقری خلوت و عناصر درحد نیاز به کار رفته اند و نوعی سنجیدگی در استفاده از عناصر مشاهده می شود اما در نگاره شاهنامه طهماسبی هنرمند نوعی تکثر و فراوانی را در استفاده از عناصر گوناگون در نظر داشته است.
اهداف مقاله1.بررسی عواملی که در ساختار صفحه آرایی این دو نگاره موثر است.
2.نوع تقسیم بندی سطوح، تاثیر تزیینات و نقوش، وسعت ومکان نوشته ها در نگاره های مورد بررسی.
سوالات مقاله1.جایگاه صفحه آرایی در دو نگاره انتخابی از شاهنامه بایسنقری و شاهنامه طهماسبی چگونه است؟
2.آیا از نظر اصول صفحه آرایی نگاره انتخابی شاهنامه طهماسب قابل تطبیق با نگاره انتخابی شاهنامه بایسنقری می باشد؟