پیدایش افعال دوگانه در زبان فارسی

در این مقاله، به بررسی ساخت هایی در زبان فارسی پرداخته ایم که در آن ها دو فعل در کنار هم، در یک جمله، به رویدادی واحد اشاره می کنند؛ مانند «گرفت خوابید روی تخت»، یا «خانه را فروختم رفت». این ساخت را ساخت فعل دوگانه نامیده ایم. ابتدا، به تمایز آن ها با افعال تسلسلی پرداخته ایم و با بررسی معیارهایی نشان داده ایم که نمی توان زبان فارسی را دارای ساخت فعل تسلسلی دانست. سپس به تمایز این افعال با افعال معین پرداخته ایم و مشخص کرده ایم فعل دوگانه متفاوت از فعل معین است. در ادامه، به نقشی که این افعال در زبان فارسی دارند اشاره کرده ایم و نشان داده ایم این افعال بین افعال قاموسی و افعال معین قراردارند و در واقع در مسیر دستوری شدگی هستند. سپس دو دلیل عمده دستوری شدگی این افعال را بررسی کرده ایم؛ این دو دلیل حرکتی بودن این افعال و بسامد بالای آن هاست. یافته های این مقاله تاییدی است بر این نکته نقش گرایان که کاربرد زبان باعث تغییر زبان می شود و دستور زبان موجودیتی ثابت و محدود ندارد.