ارزیابی ریسک بهداشتی ناشی از مواجهه شغلی با موادشیمیایی خطرناک در آزمایشگاه های مراکز آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی قم

مواد شیمیایی در جامعه امروزی منافع زیادی را بدنبال دارند. شاغلین در آزمایشگاه ها در معرض مواجهه با مواد شیمیایی مختلفی هستند. بسیاری از پیامدهای ناشی از مواجهه با مواد شیمیایی بصورت تجمعی و در طولانی مدت در بدن ظاهر می شود. در این بررسی با ارزیابی خطرات ناشی از مواجهه ی شغلی با مواد شیمیایی مورد استفاده در آزمایشگاه های بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی قم، میزان ریسک ناشی از این مواجهه ها تعیین گردید.
روش مورد استفاده در این بررسی برگرفته از روش ارائه شده توسط وزارت منابع انسانی و دپارتمان ایمنی و سلامت شغلی مالزی است. آماده سازی ابزار جمع آوری اطلاعات، تشکیل گروه کاری، تجزیه فرآیندهای کاری، شناسایی مواد شیمیایی مورد استفاده، شناسایی مواد شیمیایی خطرناک، تعیین میزان خطر، تعیین میزان مواجهه، ارزیابی ریسک و رتبه بندی ریسک از مراحل اجرایی این روش ارزیابی بودند. از آزمونهای آماری من-ویتنی، کروسکال-والیس و کای دو برای بررسی ارتباط بین میزان ریسک با متغیرهای مستقل و همچنین از نرم افزارهای Microsoft Office – Excel 2010 و SPSS16 برای توصیف و تجزیه و تحلیل داده استفاده گردید.
در این مطالعه مشخص شد که 30% از آزمایشگاه های مورد مطالعه از مواد شیمیایی خطرناک در آزمایشات خود استفاده نمی کردند؛ همچنین ریسک 67/6% از آزمایشگاه ها در سطح زیاد، 20% متوسط و 33/43% در سطح کم ارزیابی گردید. میانگین و انحراف معیار مواجهه با مواد شیمیایی خطرناک 0047/1 ± 205/1، شدت خطر 64/1 ± 307/2 و میزان ریسک 22/1 ± 769/1 تعیین گردید. همچنین در این بررسی مشخص شد که بیشترین ریسک مربوط به آزمایشگاه های پاتولوژی و بعلت کار با محلول فرمالدهید می باشد که در این خصوص نیاز به اجرای اقدامات کنترلی فوری است. براساس آنالیز های آماری بین ریسک و وضعیت تاهل، سابقه ی شغلی افراد، سطح تحصیلات و طی کردن دوره های آموزشی مرتبط با کار ارتباط معناداری یافت نشد (05/0< P).
67/26% از آزمایشگاه های تحت مطالعه، از ریسک قابل توجهی برخوردار بودند. در راستای کنترل ریسک های تعیین شده، برنامه ها و اقدامات کنترلی براساس سلسله مراتب حذف، جایگزینی، کنترل های فنی مهندسی، کنترل های مدیریتی و بکارگیری تجهیزات حفاظت فردی توصیه می گردد.