بررسی درستی انتساب تناسخ به سهروردی و زکریای رازی با تکیه بر آثار

تناسخ در میان فیلسوفان مسلمان پایگاه مستحکمی نداشته و پیروان این اندیشه همواره جزء کمترین بوده اند. در این میان رویکرد دو فیلسوف و اندیشمند ایرانی بیش از همه مورد توجه قرار گرفته است؛ یکی پایه گذار حکمت اشراق و دیگری پزشک و فیلسوف ری. نقش زکریای رازی به عنوان نماینده و یکی از طلایه داران انگاره تناسخ در اندیشه اسلامی جلوه کرده است و اهمیت جایگاه سهروردی از جهت برداشت های گوناگون از سخنان او و در نتیجه نسبت های مختلف به اوست. نتیجه بازنگری به آثار این دو اندیشمند و مقایسه میان آنها، تایید انتساب تناسخ به رازی و تاکید بر وازنش آن توسط شیخ اشراق است. رازی بر اساس مبانی فلسفه خویش، برای نفوس حیوانی تناسخ صعودی و نیز برای نفس انسانی یکی از دو نوع تناسخ متشابه و نزولی را به صورت مانعهالخلو می پذیرد. در مقابل سهروردی پس از ضعیف خواندن دلایل طرف های نزاع، با ابتکار در ارایه طرح نوینی از معاد جسمانی مبتنی بر پذیرش عالم مثال، از این طریق انگیزه های پذیرش تناسخ را از میان برمی دارد.