آسیب شناسی مبانی دین پژوهی از منظر رهیافت هرمنوتیکی

مقارن با شکل گیری جنبش های اجتماعی جدید من جمله جنبش دانشجویی 1968 فرانسه و به تبع آن فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ساحت فکر و اندیشه نیز دچار تحولات شگرف شد که نمود عینی و انضمامی این تحولات، ظهور و بروز پسامدرنیسم به مثابه یک پارادایم جدید در برابر پارادایم مدرنیسم بود. این تحولات تنها محصور و محدود به جغرافیای غرب نبود و آثار و پیامدهای این رخدادهای سازه شکن دامنگیر ساحت و جغرافیای شرق بالاخص ایران نیز شد. روشنفکران عرفی و دینی ایران نیز به تاسی از همتایان غربی خویش، ناقوس مرگ فراروایت ها، پایان ایدئولوژی و پایان تاریخ را به صدا در آوردند و با رویکردی هم دلانه نظریات جدید در عرصه فکر و اندیشه من جمله هرمنوتیک را به عاریت گرفتند. مجتهد شبستری به عنوان سلسله جنبان گفتمان هرمنوتیکی روشنفکری دینی سهمی عمده در اشاعه و ترویج گفتمان هرمنوتیکی روشنفکری دینی بر عهده گرفت و با تاسی از معرفت شناسی پست مدرنیستی نوعی نسبی گرایی و ساختارشکنی در تفسیر های دینی او ظاهر گردید. در این جستار این فرضیه مورد آزمون قرار می گیرد که گفتمان هرمنوتیکی روشنفکری دینی، گفتمانی برون دینی است که متدولوژی آن سنخیت و همگونی با کتاب مقدس و نص ندارد و توشه گیری علی الدوام و بلا انقطاع این نحله فکری از نظریات جدید من جمله هرمنوتیک این گفتمان را به استحاله کشانده است که نتیجه منطقی و بلا فصل آن گسست آشکار از کتاب و سنت و غلتیدن در وادی گفتمان سکولار و نسبی گرای هرمنوتیکی است.