اثرعوامل پرت کننده حواس و کم توجهی در ایجاد تصادفات رانندگی در رانندگان مراجعه کننده به مرکز تعویض پلاک شهر قم در سال 1389

کشورمان سالیانه تقریبا با 27000 کشته و 280000 مجروح ناشی از سوانح رانندگی، جایگاه دوم در تصادفات جاده ای در جهان را به خود اختصاص داده است و در بیش از 20 تا 50 درصد از تصادفات، یکی از عوامل پرت کننده حواس داخل یا خارج خودرو و یا یکی از عوامل کاهنده توجه نقش داشته است. لذا پژوهش حاضر با هدف تعیین سهم عوامل پرت کننده حواس و کاهنده توجه به عنوان علت احتمالی اصلی حادثه رانندگی در کنار سایر عوامل و همچنین تعیین مهمترین عامل پرت کننده حواس داخل و خارج خودرو و عامل کم توجهی در تصادفات و نهایتا تعیین رابطه سن و محل حادثه با عوامل کم توجهی و پرت کننده حواس صورت گرفته است.

155 راننده به روش تصادفی نظام دار با حداقل دو سال سابقه رانندگی و حداقل یک حادثه رانندگی با تقصیر، اقدام به تکمیل دو ابزار شامل یکی پرسشنامه 34 ماده ای با مضمون مشخصات فردی و رانندگی و علت احتمالی حادثه و دیگری چک لیست عوامل پرت کننده حواس و کاهنده توجه 24 ماده ای نمودند. نتایج به صورت درصد و فراوانی و جهت تعیین رابطه سن و محل حادثه با عوامل حواس پرتی از مجذور کای دو استفاده شد.

مجموعا 28/9 درصد از تصادفات مربوط به عوامل جاده و ماشین، 5/2 درصد از تصادفات در شرایط رانندگی در حالت نامساعد روحی (عصبانیت، خشم و لجبازی و غیره) و 32/9 درصد از تصادفات به دلیل سرعت یا سبقت غیر استاندارد و 32/9 درصد از تصادفات به دلیل عوامل حواس پرتی و کم توجهی بوده است. به ترتیب اهمیت، تلفن همراه و خواب آلودگی هر یک با 14/8 درصد و اشتغالات ذهنی نگران و مضطرب کننده با 14/2 درصد از مهم ترین عوامل پرت کننده حواس و کاهنده توجه بودند. همچنین گفتگو با تلفن همراه و صحبت با سرنشینان خودرو منجر به حادثه در گروه سنی 40-20 سال به طور معنی داری بیشتر از گروه 60-40 سال بوده است. در نهایت این که گفتگوی با تلفن همراه به عنوان عامل پرت کننده حواس درون شهر و خواب آلودگی به عنوان کاهنده توجه برون شهر مطرح است.

عامل حواس پرتی و کم توجهی در یک سوم از تصادفات به عنوان علت حادثه مطرح است. تلفن همراه، اشتغالات ذهنی و خواب آلودگی به عنوان سه عامل مهم پرت کننده حواس و کم توجهی مطرح هستند. سالمندان به دلیل احتیاط، با توجه به وجود محدودیت جسمی و شناختی، کمتر از جوانترها تحت تاثیر عوامل حواس پرتی قرار می گیرند. تلفن همراه عامل خطر در درون شهر و خواب عامل خطر بیرون از شهر مطرح است.