نمود گزاره های عرفانی در کلیله و دمنه

قرن پنج تا هفت در تاریخ ادب فارسی یکی از پربارترین دوران در زمینه نگارش آثاری با زمینه یا صبغه غالب عرفانی است. میانه همین دوران، یعنی قرن ششم نیز سرآغاز پیدایش نثر مزین و متکلف فارسی یا همان نثر مصنوع است که با فعالیت نصرالله منشی و با نگارش کلیله و دمنه، صورت رسمی به خود گرفت. نکته ای که ذهن خواننده را به خود معطوف می سازد این است که با توجه به رواج روحیه عرفان گرایی در این دوره و با در نظر گرفتن این مطلب که داستان های کلیله و دمنه - هرچند از زبان حیوانات بیان می شود؛ اما در حقیقت بیانگر اعمال، کنش ها و واکنش های آدمیان در رویارویی با عرصه های مختلف زندگی سیاسی و اجتماعی است - آیا کاملا از تاثیر اندیشه های عرفانی برکنار مانده و یا به صورت مستقیم یا غیر مستقیم از آن متاثر شده است؟ حاصل این پژوهش نشان دهنده آن است که به دلیل معاصر بودن این نویسنده با دوران شروع نظم عرفانی و آشنایی او با ادبیات نظم و نثر صوفیانه، اثر داستانی وی از تاثیر افکار عارفانه و دینی برکنار نمانده و به خصوص تمایل به نفی دنیا و گرایش به آخرت، اندیشه غالب بر تفکر وی بوده و در جای جای کلیله به بهانه های مختلف مجال ظهور و بروز یافته است.