تبیین و تحلیل روایی فضیلت اخلاقی صبر در نهج البلاغه

پایداری و شکیبایی در مقابل سختی ها را «صبر» گویند و اگر برای رضای خداوند متعال و تسلیم امر او باشد، درجهت پیشبرد تقوای الهی موثر و فضیلت محسوب می شود. حضرت امیرالمومنین علی بن ابی طالب (علیه السلام) در نهج البلاغه از «فضیلت صبر» بعنوان مدیر، رئیس، و اتاق کنترل ایمان نام می برند: «فإن الصبر من الإیمان کالراس من الجسد». صبر برای ایمان مانند سر است برای بدن. لذا علمای علم اخلاق «صبر» را سکان و هدایتگر همه فضایل اخلاقی دانسته اند. ولی ظهور و پهنای معنایی این واژه در عرف محدود شده به «تحمل سختی ها و قانع شدن در برابر وضع موجود». این مقاله به لحاظ معنای وضعی، مفهوم اخلاقی و معنای عرفی متداول از زمان امیرالمومنین (علیه السلام) تا عصر حاضر با نگرشی فراگیر با دو دامنه روایی و کتاب شناسی به بررسی و تحلیل فضیلت صبر در چهار شرح نهج البلاغه پرداخته است. واژه «صبر» در نهج البلاغه با حفظ معنای لغوی و اصطلاحی با بسیاری از مفاهیم اخلاقی و دینی ارتباط معنوی دارد. براین اساس تبیین و تحلیل روایی و ارتباط آن با مفاهیم دیگر نظیر ایمان، تقوا، یقین و... با توجه به آرای شارحان در این تحقیق مورد توجه قرار گرفته است.