بررسی ارتباط شکستگی ها با مکان ظهور چشمه ها در ناحیه گرگان

منطقه گرگان در دامنه شمالی بلندی های البرز شرقی قرار دارد. این منطقه از جنوب به بلندی های البرز و از شمال به دشت گرگان محدود شده است. اغلب گسل های موجود در منطقه روند شمال خاور- جنوب باختر (50-40N) تا خاوری- باختری (90- 70N) با مکانیسم راستالغز چپ بر با مولفه معکوس (تا رانده) دارند. علاوه بر آن تعدادی از گسل ها نیز دارای روند شمال باختری- جنوب خاوری با مکانیسم راستالغز راست بر با مولفه معکوس (160-140N) می باشند. گسل های خزر و شمال البرز مهم ترین گسل های منطقه هستند و مرزهای ساختاری منطقه را تشکیل می دهند. در این پژوهش، ابتدا توسط فناوری سنجش از دور، گسل های عمده و اصلی منطقه استخراج و سپس توسط بازدیدهای صحرایی کنترل گردیدند. در ادامه لایه اطلاعات برداری از چشمه ها تهیه گردید و به همراه گسل های استخراج شده وارد محیط GIS شد و با استفاده از قابلیت های این محیط، ارتباط بین گسل ها و مکان ظهور چشمه ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصله حاکی از قرارگیری اغلب چشمه ها در زون های شکستگی عمده و اصلی منطقه است. بررسی بیشتر این نتایج، وجود رابطه بین انواع گسل ها و الگوی قرارگیری چشمه ها را تایید می کند. گسل های اصلی منطقه با شیب رو به جنوب (مانند گسل خزر و گسل شمال البرز) به عنوان یک سد هیدرولیکی از انتقال آب زیرزمینی به سمت دشت گرگان جلوگیری می کنند و بنابراین سبب ظهور چشمه های متعدد در نواحی اطراف این شکستگی ها می شوند. شکستگی های دسته دوم با روند 50- 40N و 160- 140N گسل های عمده منطقه را با زاویه 15-55 درجه قطع نموده و سبب ایجاد جریانات عرضی به سمت دشت گرگان شده اند.