بررسی مقاومت در 25 ژنوتیپ زیتون به کنه های اریوفید Aceria oleae وOxycenus niloticus در شرایط گلخانه

کنه های خانواده Eriophyidae مهم ترین کنه های خسارت زای زیتون در اغلب کشورهای زیتون خیز می باشند. در این تحقیق دو گونه Aceria oleae (Nalepa) و Oxycenus niloticus Zaher & Abou-Awad متعلق به این خانواده طی سا ل های 79-1377 از باغ های زیتون شهرستان طارم واقع در شمال استان زنجان جمع آوری و شناسایی گردید. این کنه ها به خصوص در گلخانه های تکثیر نهال زیتون (گلخانه های انتظار) یک آفت مهم و اقتصادی به حساب می آیند. گونه A.oleaeمعمولا در سطوح زیرین برگ های انتهایی زیتون و در زیر کرک های ستاره ای زندگی می کند و باعث ریزش این کرک ها و بروز نقاط زرد رنگ روی برگ و اشکال مختلف تغییر شکل و ریزش برگ می شوند. گونه O.niloticusعموما در سطوح بالایی برگ های زیتون مشاهده شده و سبب بروز برخی از فرورفتگی ها و تغییر شکل در برگ ها می شود. در نیمه دوم مهر در شرایط طبیعی شهرستان طارم، پا جوش ها به عنوان مهم ترین میزبان این کنه ها به حساب می آیند. در این بررسی تعداد 25 ژنوتیپ زیتون (که بیشتر آن ها از باغ هاشم آباد گرگان تهیه شده اند) در شرایط گلخانه، ازنظر مقاومت به این کنه ها در قالب طرح کاملا تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند. برای تفکیک تیمارها از شاخص خسارت به برگ (عکس العمل برگ به آفت × درصد آلودگی سطح برگ) استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل های آماری نشان داد که از میان ژنوتیپ های فوق سه ژنوتیپE2، D12 و رقم زرد در گروه خیلی حساس، هفت ژنوتیپF7، D2، C12، G8، F2، C5 و رقم روغنی در گروه حساس، پنج ژنوتیپ E11، F10، A12، I6وH7 در گروه نیمه مقاوم، سه ژنوتیپ D8، B8و سویلانا در گروه مقاوم، شش ژنوتیپ E1، J4، M4، J11، 30-ایلام کلافرج و 61- شنگه گرگان در گروه خیلی مقاوم و ژنوتیپ F6 در گروه نسبتا مصون جای گرفته اند. با توجه به تراکم بالای این کنه ها در گلخانه های تکثیر نهال زیتون و امکان انتقال آن ها به مناطق مناسب این آفات (مانند استان های گیلان و گلستان)، کاربرد ژنوتیپ های مقاوم فوق و یا استفاده از آن ها جهت تولید ارقام مقاوم توصیه می گردد.